Roma’nın Arenası Kolezyum (Colosseo)

Fotoğraflarda hatta ziyaretlerde dış cephesini görmeye alışık olduğumuz Roma’nın Arenası Kolezyum (Colosseo)’u görmek için dünyanın en romantik atmosferli şehirlerinden birindeyiz.

Roma dedik ama, yazımız romantizmden uzak olacak. Çünkü 20 bin metrekare büyüklüğüyle dünyadaki en büyük dövüş alanı olan Kolezyum ölümüne savaşların yapıldığı bir arena.

Roma döneminin en iyi mimari örneklerinden olan yapının asıl adı Flavium Hanedanlığı döneminde yapıldığından Flavium Amfitiyatrosu.

Kolezyum Gezisi

Kolezyum’a Ulaşım

Haritada görüldüğü üzere Kolezyum, Roma’nın en merkezi meydanı Piazza Venezia’ya yürüme mesafesinde olan Piazza del Colosseo’da bulunuyor.

Venedik Meydanı’ndan buraya yaya olarak takribi 10 dakikada ulaşıyorsunuz.

Bu krokide ise yapının girişlerini görüyorsunuz.

Kolezyum’un Tarihi

İnşası 10 yıl kadar süren 50 -75 bin kişi kapasiteli yapı M.S. 80 yılında İmparator Titus döneminde tamamlanıyor. (Hatay Samandağ’daki Titus Tüneli de bu imparator döneminde tamamlanmıştır). Bittiğinde 100 gün 100 gece kutlama yapılıyor.

Bu kutlamalar sırasında yüzlerce insan, binlerce hayvan kurban ediliyor. Söylenenlere göre mimarı bir daha böyle bir yapı yapmasın diye hayvanlara yem ediliyor. Adı, tarih sayfalarına yazılmadığı için silinip gidiyor.

Eseri ise Roma imparatorlarının, Roma halkının vahşi duygularını salıvermesi ve de eğlenceleri için 400 yıldan fazla hizmet veriyor.

Arenanın önünde gladyatör kıyafetlerini giyinip silahlarını kuşanmış, turistlerle fotoğraf çektiren kişilere rastladık.

Kolezyum’un Pencereleri

Kemerli olarak inşa edilen 3 katta toplam 240 kemer bulunuyor. Her kemerin boyu 7 m. Yapımında binlerce ton kireç taşı ve kendi imal ettikleri özel bir beton kullanılmış.

Bu eşsiz yapının etrafında bir tur attıktan sonra içerisini görmek için kuyruğa giriyoruz. Kuyruk dediğim 10-20 m değil en az 2 km. Bu yoğunluğun hafta sonundan kaynaklandığını düşünüp hafta içi gelmediğimize pişman olduk. En az 10 gişe var. Gişe sorumluları ellerinden geldiğince hızlı işlem yapmaya çalışıyorlar ama nafile. Kuyruğa girdikten 3,5 saat sonra sıra geldi.

Gişede birkaç dilde sesli anlatım yapan kulaklıktan isteyip istemediğimiz soruldu. Türkçe bunların arasında değil. Gişedeki görevi yeni devralan genç kadın panik halinde öylesine hızlı çalışıyordu ki üçte bir fiyatına bana bir kulaklık verdi.

Kolezyum (Colesseo)’un İçerisi

Ana girişten içeri girince önce zemin kata yöneldim. Zemine inen kapılar kapalı. Ziyaretçiler giremiyormuş. Merdivenlerden Birinci Kata Çıktık. Sağ kolda bir kitapçı var.

Ana koridordan Arena’nın ortasına doğru ilerliyoruz.

Kısa koridordan ilerleyince alanın tamamını görebileceğimiz terasa geldik

Zemin katında ziyaretçi girişine izin verilmiyor. Peki bu katta neler var?

İnfaz edilecekler zemin kattaki karanlık hücrelerde kötü koşullarda tutulur ve bir gün önceden sokaklarda dolaştırılarak halka gösterilirmiş.

Gladyatörlerin dövüş için hazırlık odaları da bu katta.

Dövüşler iki farklı grupta yapılırmış; insan ile insan ve insan ile hayvan.

Bu katta aslan, kaplan gibi vahşi hayvanlar barındırılır, müsabakalar başlamadan önce karanlık odalarda günlerce aç bırakılırmış. Hatta arenaya salıverilmeden önce saman alevli ya da kızgın demirle dağlanıp daha da hırçınlaşmaları sağlanır sonra da kafes kapakları açılırmış. Ertesi gün dövüşecek gladyatöre ise mükellef bir akşam yemeği verilirmiş.

• Gladiator (Gladyatör) 2000
• Demetrius and the Gladiators (Demetriyus ve Gladyatörler) 1954  filmleri Kolezyum’dan sahneler içeriyor. Şimdiye kadar izlemediyseniz ilk fırsatta izleyin.

Kolezyumda Oturma Düzeni 

Hiyerarşik bir oturma düzeni yapılmış.  Orta sahneye en yakın olan ilk basamaktaki kaliteli mermerden koltuklar soylu sınıf  için ayrılmış.

Bir üst basamak iş adamlarına, nispeten düşük kalite malzemeden yapılmış daha üst basamaklar ise halka ait.

2 bin yıldır ayakta duran bu muhteşem yapı yangınlar, depremler ve zamanın tahribinden etkilenmiş durumda.

Kolezyum Gladyatör ve Gladyatör Dövüşü Hakkında Yasa

Örneğin mali gücü yeterli olan her hangi bir Roma vatandaşı, köle ya da gönüllü kişilere eğitim verebilir ve dövüştürebilir, bir gladyatör tüm oyunları kazanırsa 5 yıl sonra özgür olabilir, 20 yaş altındakiler gladyatör olamaz… gibi.

Gladyatör olmak için kesinlikle erkek olmak gerekmiyor. Arenalarda yüzlerce yıl kadın gladyatörlerin de kıran kırana mücadele ettiği biliniyor. Bilimsel pek çok bulgu durumun kesinliğini kanıtlamış durumda. Hatta 2019 yılının başında bir kadın gladyatöre ait yeni bir mezar bulundu. Yalnız birkaç defa kadınların gladyatör olması yasaklanmış.  Çünkü köle sınıfından kadınlarının dışında soylu kadınlar da gladyatör olarak arenalara çıkmaya başlayınca bunun soylu sınıfı aşağıladığını düşünen senato çözümü yasaklamada bulmuş.

Anadolu’da Gladyatörlük

Anadolu’da da 4 yerde gladyatör okulu olduğu biliniyor. Buralar; Efes, Pergamon, Stratonikeia ve Aspendos.

Ezine Kemallı köyünde bulunmuş bir gladyatör mezarındaki yazıtta şunlar yazmaktadır:

Melanippos’um ben, ey yolcu
Stadiumların kahramanı, aslen Tarsos’lu
İkinci sınıftan gladyatör, ama artık bir ölü
Retiarius* idim ben, bir bak, şimdi burada gömülü
Artık ne duyuluyor sesi bir bronz trompetin
Ne de coşturuyor beni sesi flütlerin
Derler ki Herakles başarılıydı on iki zorlu görevde
O kadarını yaptım ben de, ama öldüm on üçüncü döğüşte.

Thallos ile Zoe, (bu anıtı/mezarı) kendi paraları ile Melanippos için yaptırdılar.

Kolezyum Gladyatör Kıyafetleri, Silahları ve Aksesuarları

İçeride ön cephenin dışa yakın koridorlarında gladyatörlerin kıyafetleri, silahları ve aksesuarlarının kopyaları sergileniyor.

Bunlardan bazıları ise dövüşlerde kullanılmış gerçek silah ve aksesuarlar.

Yukarıdaki fotoğrafta bir gladyatörün kullandığı kask görülüyor. Kafanın sol kısmında kılıç darbelerinin açtığı iki iz var.

Gladyatörlerin böylesine şatafatlı ve parlak renkli kostüm giymelerinin nedeni seyircilerin dövüş öncesi favori savaşçılarını seçmelerini kolaylaştırmak içinmiş.

-Kalkan

-Gladius

Aşağıdaki fotoğrafta gördüğünüz kısa kılıç, günümüzden 1600- 1700 yıl önce Kolezyum’da bazı gladyatörlerin kullandığı orijinal gladius.

Gladyatör adı gladiustan geliyor.

-Trident

Metalden yapılmış sapın ucunda uzun üç sivri uca sahip, vahşi hayvanları öldürmek için kullandıkları silah.

-Galea

Başı, boynu korumaya yönelik kask.

-Dizlik

-Thraex

-Secutor

-Retiarius (Ağ Savaşçısı)

Bu da yukarıda mezar taşında adına yazılmış şiiri paylaştığımız Çanakkaleli gladyatör Melanippos’un kıyafeti.

Balıkçı tarzında bir donanımla savaşan bir Roma gladyatörü idi. Ağırlıklı bir ağ, üç oklu mızrak ve bir hançer taşıyordu. Zırhı hafifti, yalnızca kol ve omuz koruması giyiyordu.

Kolezyum’un İçerisinden Roma 

Bu sefer içeriden dışarıya bakalım ve gezimizi sonlandıralım.

Kolezyum’un hemen karşısındaki bu kapının da ayrı bir hikayesi var. Başka bir bölümde değineceğim.

Roma’nın her köşesi binlerce yıllık tarihin sayfalarından fırlamış gibi

Not 1:  Kolezyum’da sergilenen dövüş kıyafet ve silahlarının fotoğraflarını çekerken isimlerini biliyor fakat özelliklerini bilmiyordum. Araştırma yaparken Sayın Mustafa Memiş’in 2014’de hazırladığı Yüksek Lisans Tezi ile karşılaştım. Oradaki tanımlamaları çektiğim fotoğraflarla eşleştirdim. Sanıyorum ki bu yazı, Gladyatör Kıyafet ve Silahları hakkında Türkiye’de hazırlanan ilk fotoğraflı çalışma oldu.

Not 2: Roma’ya giderseniz otel olarak şehir içindekilere nazaran çevre kasabalarda bulunan otellerden birini tercih etmek ekonomik olacaktır. Ayrıca Roma’daki otel odaları genel olarak çok küçük. Tren istasyonundan (Termini) binip 30- 40 dk kadar çevreyi seyrederek yapılan güzel bir yolculuktan sonra şirin kasabalarda daha rahat ve ekonomik otellerde konaklamak mümkün. Biz Pavona (Tavuskuşu) kasabasında iki gece konakladık.

Bu yazıyı hazırlarken deştikçe insanoğlunun vahşi yanını sergileyen özelliklerine değindik. Yaklaşık 400 yıl geniş bir coğrafyada zevk ve güç için katleden/katledilen insanlar… Mecbur bırakılanlar ya da 20 yıl boyunca asker olmamak için 2 yıl gladyatör olmayı tercih edenler… İnsanoğlu günün birinde birbirleriyle ya da vahşi hayvanlarla değil de kendiyle savaşarak içindeki vahşetten kurtulabilecek beceriye ulaşabilecek mi acaba? Sağlıcakla Kalın.

İtalya ile ilgili diğer yazılarımız için İtalya Gezi Rehberi‘ne bakmayı unutmayın.