Eber Havzası’nda Günübirlik Bir Gezi

Bolvadin programımız kapsamında Eber Havzası’nda günübirlik bir gezi yapma imkanımız da oldu. Gezi sayesinde yok olmakta olan Eber Havzası ve Eber Gölü için bölgeden gelen çığlığı fotoğraflarımız ile yayarak biz de bu bölgenin kurtarılmasına katkı sağlamaya çalıştık.

Bölgeyi o kadar sevdim ki sadece fotoğrafların de yeterli olmayacağını düşünerek Eber Havzası’nı tanıtım amaçlı bu yazıyı da kaleme aldım.

Eber, Afyon‘da Çay İlçesi sınırları içerisinde kalan yemyeşil bir köy. 1992 yılında belediye olmuş ama kötü günler de beraberinde gelmiş.

Belediye olması ile birlikte bölgeye akan nüfus; yanlış su ve toprak kullanımı nedeniyle Eber Havzası’nın küçülmesi, yanlış ekonomik politikalar nedeniyle sazlıklardan kağıt üreten fabrikaların kapanması ve son olarak da kirli sanayi atıklarının göle bırakılması nedeniyle balıkçılığın yok olması vb. sebeplerden ötürü bölgeyi terk edip büyük şehirlere göçmüş.

2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile de Eber köy statüsüne düşürülerek Çay İlçesi’ne bağlanmış. Şimdilerde nüfusu sadece 700. Eber denince sadece aynı adlı göl akla gelse de Eber de muhteşem bir yer.

Eber Havzası ve Eber Gölü’nün büyük alanı Bolvadin sınırları içerisinde bulunuyor. Gölün güney kıyıları Çay İlçesi’ne, doğu kıyıları ise Konya’nın Sultandağ İlçesi’ne bağlı.

Bugün Eber Havzası’nın güney ve batısında özellikle elma ve kiraz olmak üzere meyvecilik, kuzey tarafında ise buğday üretimi yaygın.

Hayvancılık ve balıkçılık ise ikinci plana atılmış durumda.  Şimdilerde doğa fotoğrafçıları da köyün geçimine katkı sağlamaya başlamış durumda.

Eber Havzası , Sultan Dağları’nın eteğinde bulunuyor. Sultan Dağları aslında Konya-Isparta sınırını oluştursa da bir kolu Batı Toros Dağları’nın bir uzantısı olarak 100 km ötesindeki Eber Havzası’na kadar uzanıyor. Bu dağların en önemli özelliği gördüğünüz karın yaz ortasında bile erimemesi.

Eriyen karlar ile birlikte iletilen alüvyonlar araziyi de son derece verimli ve özel hale getiriyor. Örneğin Dünyaca ünlü Napolyon Kirazı’nın burada yetiştiğini biliyor musunuz? Şimdi öğrendiniz işte…

Eber Havzası Gezisi

Eber Havzası’na Ulaşım

Eber Köyü, Afyon Konya yolu üzerinde sol tarafta bulunuyor.

Köy, Çay’a 12 km (20 dakika), Bolvadin’e 26 km (32 dakika) , Afyon’a 50 km (54 dakika) ve Ankara’ya 263 km (3 saat 20 dakika) mesafede bulunuyor.

Köye ulaşabilmek için Çay İlçesi’nin merkezini geçtikten sonra Pınarkaya mevkiinde Çayırpınar Köyü yoluna sapmanız ve Eber Köyü’ne ulaşıncaya kadar devam etmeniz gerekiyor.

Sultan Dağları’nın Hikayesi

Sultan Dağları’nın sizlerle paylaşmak istediğim bir de hikayesi var.

Bir zamanlar bu bölgede Melek, Sultan ve Gelincik isimli 3 kız kardeş yaşıyormuş. Sultan büyüyüp serpilince Eber isminde bir delikanlıya vurulmuş. Evlenmiş ve çocukları olmuş. Sultan bir yandan çocukları ile uğraşırken kardeşlerine destek olmaya da devam ediyormuş.

Kardeşler evlenme çağına geldiğinde onları Sultan ablalarından istemişler. Kardeşlerinin de gönlü olunca o da vermiş gitmiş.

Hazırlanan düğün halayı damatların köyüne giderken haramilerin saldırısına uğramış. Kardeşleri Melek, Gelincik ve onları korumaya çalışan Eber haramiler tarafından oracıkta öldürülmüş. O gün bu gündür Sultan Dağları’nın zirvesinde kar eksik olmamış.

Bugün ablalarının göz yaşları olduğuna inanılan kar yazın bile Melek, Gelincik ve Eber için yaptırılan türbelerin bulunduğu Eber Havzası’nı besleyip Eber Gölü’ne de hayat vermeye devam ediyor.

Eber Havzası’nda Gezilecek Yerler

-Eber Sarısı

Baklagillerin kraliçesi kabul edilen Eber Sarısı bir bitki ve Dünya’da sadece Eber Havzası’nda yetişiyor.

Bu bitki mayıs ayında açıyor ve gördüğünüz gibi Sultan Dağları eteklerinde muhteşem bir tablo oluşturuyor.

Eber Gölü’nün geri çekilmesi ve maalesef çekildiği toprakların tarım arazisine dönüşmesi bu bitki ile ilgili tehlike çanlarının çalmasına da sebep oluyor.

Çünkü arazileri işleten köylülerimiz Eber Sarısı’nı tarlalarında istenmeyen ot olarak görüp yok ediyor. İşin kötüsü bitki ilaç sanayi, hayvan yemi vb. bir katkı sağlamadığı için de özel olarak üretilmek istenen bir tür de değil.

Bu bitki 1982 yılında Türk botanikçiler tarafından keşfedilmiş. Bütün bir yayılışı yok. Parça parça ortaya çıktığı için çıktığı tüm yerlerin etrafı çevrilip koruma altına alınıyor.

İşin ilginci bu türün en yakın akrabası da Orta Asya’da yaşıyormuş iyi mi. Sakın bu bitkiyi göçler sırasında atalarımız bu topraklara getirmiş olması diye düşünüyorum.

Sonuç olarak mayıs ayından itibaren çiçek açmaya başlayan Eber Sarısı bugün bölgeye gelen fotoğrafçıların gözdesi haline gelmiş.

-Haşhaş Tarlaları

Çay’dan çıkıp Eber Gölü yönüne sapınca göle kadar sağlı sollu haşhaş tarlalarını görmeniz mümkün.

Bildiğiniz üzere haşhaş ilaç yapımında insanlığın sahip olduğu en önemli bitki. Kötü amaçla kullanımı bir tarafa, bu bitki olmasa ağrı kesici olmaz, hatta ameliyatlar bile yapılamaz. Bu kadar da önemli yani.

Haşhaş bitkisinin beyaz açan çiçekleri bir tabloyu andırıyor. Siyah haşhaşın fiyatı beyaza göre düşük olduğu için çok ekilmiyor ama aralarda siyah haşhaşlar ve mor çiçeklerini de görmek mümkün.

İşte bu gördüğünüz tarlalar asırlardan beridir bölge insanının geçim kaynağını da oluşturuyor. Afyonspor’un renkleri de mor beyaz. Sanırım formanın renklerinin nereden geldiğini artık anlatmama gerek yok.

Haşhaş ekimi ekim ayında başlayıp Kasım ayında tamamlanıyor. Haşhaş bitkisi çiçekleri ise mayıs ayı sonunda açıyor ve tarlaların o muhteşem tablo güzelliği ortaya çıkıyor.

Haziran ortalarına kadar devam eden bu güzellik temmuz ayı ortalarına kadar yapılan hasat ile son buluyor.

-Eber Gölü

Eber Gölü, maalesef hızla yok olmakta sazlarla kaplı bir göl. Eber, 1992 yılında belediye olduğunda göl ve havzası da SİT alanı ilan edilmiş.

Ancak, 1994 yılında Eber Havzası’na kısmen yapılaşma imkanı vermek için bu seviye düşürülünce işler de ters gitmeye başlamış.

Uluslararası öneme sahip sulak alanlarımızdan biri olan Eber Gölü bu kısmi yapılaşma imkanının verilmesinden sonra çok zarar görmüş.

Yanlış tarım politikaları göl kaynaklarını kurutunca gölün derinliği 2-3 metreye kadar düşmüş, kirlilik ile de balıkçılık ölmüş.

Dolayısıyla tek geçim kaynağı göl olan bölge insanı da ekmeğinden olmuş. Balık azalıp havza küçülünce doğal olarak gelen göçmen kuşları da azalmış.

Biz de bu gölde 1 kılıç 3 kamış kayıktan oluşan katarımız ile bir fotoğraf turu yaptık. Bu kapsamda kopakları (yüzen ada), nilüfer tarlalarını ve göçmen kuşları yerinde fotoğrafladık.

Yaptığımız tekne turunun geniş kapsamlı ve fotoğraflı anlatımını Eber Gölü Tekne Turu başlıklı yazımda bulabilirsiniz. Buraya gelirseniz mutlaka tekne turu da yapmalısınız.

-Bolvadin

Eber ‘in 26 km kuzeybatısında yer alan Bolvadin tarihi evleri ile ünlü. Bu ilçenin en önemli özelliklerinden biri de Büyük Taarruz ile ilgili tüm detaylara burada karar verilmiş olması.

Bolvadin’e gelirseniz bu tarihi kararların alındığı Çakmaklı Konağı’nı da görebilirsiniz.

Bolvadin’de yaptığımız fotoğraf turumuzun geniş kapsamlı ve fotoğraflı anlatımını Bolvadin, Büyük Taarruzun Karar Yeri başlıklı yazımızda bulabilirsiniz.

Eber Havzası’nda Ne Yenir?

Tabii ki insanın aklına Eber deyince göl, göl deyince de tatlı su balıkları geliyor. Maalesef artık balık çeşitliliği hem havzanın yanlış sulama nedeniyle küçülmesi, hem de kirlilik nedeniyle iyice azalmış durumda.

Balık yemek için bölgedeki en güzel yer Çay girişi Afyon-Konya yolu üzerinde bulunan Turgutresi Balıkçısı.

Balıkçıda 2 çeşit balık sunuluyor. İlki turna balığı, ikincisi ise alabalık. Balık sevmeyenler ise ızgara çeşitleri alabiliyor.

Biz ikisini de denemek adına hem turna hem de alabalık aldık. Yanında salatanızı da ikram olarak veriyorlar.

Gerçeği konuşmak gerekirse alabalık turna balığından çok çok daha güzel. Turna balığı hem kuru, tadı ise çok güzel değil.

Gördüğünüz balıkların tabağı 20 TL (2018). Salata ile birlikte kişi başı 25 TL (2018) ödeyerek karnınızı doyurmanız mümkün. Özellikle alabalığı kesinlikle tavsiye ediyorum.

Değerlendirme