Site icon Gezer Döner – Gezi Rehberi Sitesi

Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir?

Yazı Dizisi : Lizbon Gezi Rehberi
Daha Fazla Yazı

Yazar : Serhat ÇELEBİOĞLU

Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir? kapsamında bir yazı yazma sebebim bu muhteşem şehrin muhteşem tatlarından deneyimleyebildiklerimi sizlere aktarabilmek.

Lizbon benim çok sevdiğim hatta ikinci kez geldiğim bir şehir. En önemli özelliklerinden biri sevsek de sevmesek de kendine has tatlarının olması. Başka ülkelerin kendine has tatlarının şehre hakim olmaması.

Hele bir de deniz ürünleri ve şarap çeşitleri ile aranız iyi ise İşte Lizbon İşte Şampiyon durumu.

Tabi ki bir de Fado. Tek başına buraya gelme sebebi olabilecek yemeklerinize eşlik eden o muhteşem müzik zevkini de unutmamak lazım.

Luzia Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir? Terraço Santa Luzia

Bu nedenle Lizbon’a gitmek gibi bir niyetiniz varsa bu yazımı mutlaka okuyun. Aşağıda topladığım başlıklarda ne yazıyorsam bizzat gittim, yedim ya da içtim. Siz giderseniz seçim tabii ki sizin ama alınan ders ya da tecrübe bildiğiniz gibi her zaman esastır.

Lizbon Yemek Kültürü

-Para/Hesap

Portekiz’de para birimi Euro. 1 €: 6,7 TL (2019) ediyor.

Lizbon, AB ülkeleri içerisinde olmasına rağmen AB standartlarına göre ucuz diyebileceğim şehirlerden biri. Her zaman her bütçeye uygun yiyecek bir şeyler bulabiliyorsunuz.

Lizbon’da dikkatimi çeken en önemli özelliklerinden biri de mekan ne kadar ünlü olursa olsun ya da muhteşem bir manzara sahip olursa olsun bunun Türkiye’nin tersine kesinlikle fiyatlara yansımaması.

Fiyatlamada en garibime giden başka bir durum da salata çeşitleri. Türkiye’de yemeğin yanında ikram edilen salataların fiyatları burada neredeyse ahtapot güveç ile aynı. İnsanlar da doğal olarak bunu görünce pahalı olduğunu düşünüp salata almıyorlar. 

Genel olarak Türkiye’de kuver denince sadece garsonların hizmet bedeli anlaşılıyor. Burada ise buna hizmet ve yemek öncesi başlangıçları da dahil ediliyor. Ancak, kuveri yemediğiniz takdirde hesaba da dahil etmiyorlar. Bu nedenle hesapta bu kalemi görürseniz ve kuveri de yediyseniz bahşiş vermeseniz de olur. Genelde garsonlarda yüksek bir bahşiş beklentisi yok zaten.

-Restoranlar

Şunu net olarak söyleyeyim Portekizliler yiyelim, içelim, laylaylom cinsinden insanlar. Böyle olunca da restoranlar dahil oldukları her yerde eğleniyorlar. İş çıkışı insanlar, çalan müziği görünce yaşları ne olursa olsun ellerindeki paketleri bırakıp dans etmeye başlayabiliyor. Bunu seyretmek ise ayrı bir güzellik.

Portekiz’de restoranlarda başlangıç olarak kuver adı altında kızarmış ekmek, tereyağı ve zeytin ya da zeytin yağı getiriyorlar.

Deniz ürünleri ile aranız iyiyse yaşadınız. Çünkü burada yediklerinizi Türkiye’de bulamazsınız. Bulsanız da ki çok zor bu fiyatlara kesinlikle bulamazsınız.

Restoranların en iyi olduğu alan ahtapot yemekleri/başlangıçları.  Ahtapot ve ürünleri ile aranız iyiyse restoranlarda da öncelikle bu yönde ve özellikle Azor Adaları kaynaklı seçimler yapın. Çünkü Azor Adaları’ndan getirilen ahtapotlar gerçekten ayrı bir güzel oluyor.  

Portekiz’de sardalya temizlenmeden pişiriliyor. Sardalyaya özgü bir durum. Ancak bu balık da Portekiz’in meşhuru. İlk tavsiye edilen balık. Bu nedenle mideniz bulanmasını istemiyorsanız Portekiz’de tercihinizi fileto balıklardan yana kullanın. 

Luzia Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir? Lizbon Akvaryumu (Oceanário de Lisboa)

Karides sipariş edecekseniz boyutunu kesinlikle sormalısınız. Örneğin, size gelen jumbo karides Türkiye’de tiger karides olarak servis ediliyor.

Genelde yemeklerin yanında yuvarlak dilimler halinde patates kızartması sunuluyor. Laskash denilen kalın soyulmuş kabukların kızartıldığı menüler de bulunuyor. Bazı yerlerde de  lays getirebiliyorlar. Israrla French Chips dememize rağmen laysleri ısıtıp getirdiklerine şahit olduk. Garsonları mutlaka görsel olarak ikaz edin. 

İçecek olarak şarap tercih ediyorsanız mutlaka Douro menşeli olanlardan seçin. Türkiye’de bu şarapların şişesi 300 TL’den (1919) başlıyor/zaten bulamıyorsunuz.

Restoranlarda tatlı olarak yemek sonrası Pastéis de Belém yani Belem Tatlısı sunuluyor. Bu tatlıyı genelde tatlı menülerinin en başında görürsünüz. Benim tavsiyem tercihinizi başka yerel tatlılardan yana kullanıp ilk defa yiyecekseniz bu tatlıyı mutlaka adının geldiği Pastéis de Belém’de yemeniz. Ancak, lezzeti açısından çok da bir fark yok.

-Yemekler

Portekiz’de genel olarak kahvaltı anlayışı kurabiye, kruvasan ve kahveden oluşuyor. Zeytin ve ürünlerini kahvaltıda göremezken restoranlarda bizim kahvaltı da kullandığımız zeytinleri meze olarak sunuyorlar.  

Portekizlilerin milli yemeği kendilerinin üretmedikleri daha çok Kanada’dan ithal edilen Bacalhau (Morina Balığı). Portekizliler bu balığı kullanarak envai çeşit yemek yapıyorlar.

Benim gördüğüm kadarıyla ana yemekler daha çok deniz mahsulleri ile domuz ve dana eti üzerine. Özellikle dana etleri oldukça lezzetli. Bu çeşitlerden sonra tavuk ve ürünleri de yeniyor. Yemekleri destekleyici ürün olarak ise daha çok patates, mantar ve ıspanak kullanıyorlar.

Deniz mahsulleri mutfaklarda oldukça geniş yer kaplıyor ancak Portekiz’de ahtapotun yeri ayrı. Marketlerde bile et ve tavuk ürünleri ile beraber ahtapot ürünlerini de görebilecek kadar çok tüketim var. Bizdeki tavuk benzeri bütün olarak satılan ahtapotların fiyatları da marketlerde oldukça uygun.

-Fado

Lizbon demek Fado demek. Tabii ki Fado kültürü ülkenin her tarafın yayılmış durumda ama bu işin merkezi yine Lizbon.  Kökenini gidip de geri dönmeyen denizcilerin ardından Portekizli kadınların denize karşı yaktığı ağıtlar oluşturuyor.

Yüzyıllardır değişmemiş, oldukça sade. Akdeniz müziklerine hiç benzemiyor. Akdeniz müziklerinde bir sıcaklık hissedersiniz, fado size bunu hissettirmez, çünkü bir deniz müziği değil, okyanus müziği.

Çoğunlukla klasik gitar ve 12 telli gitar eşliğinde, fadista/fadistalar tarafından yorumlanıyor. Mikrofon yok bu nedenle güçlü bir nefes ve ses şart. Buralara kadar gelip de bir fado gecesine katılmadan dönerseniz kusura bakmayın Portekiz’e boşuna gitmişsiniz derim.

Atlantik Okyanusu

Racona göre fado dinlerken bir şey yenmiyor. Çatal bıçak sesi hiç hoş karşılanmıyor. Muhabbet aman ha. Elinizi kaldırıp garsondan bir şeyler istemeye de kalkmayın. Bozarlar.

Bu nedenle fadistaların verdiği araları bekleyip sabırlı olmanız gerekiyor. Ayrıca sanatçıya da büyük saygısızlık.

Portekiz’e ilk geldiğimde Bairro Alto’da bir mekanda fado dinlerken ısrarla muhabbet eden Alman gençleri önce uyardıklarına sonra da mekandan attıklarına şahit olmuştum. Bilginize…

Kahvaltı Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir?

Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir? kapsamında kültürleri olmasa da kahvaltı bazında deneyimlediğimiz sadece 1 yer var. Yemekler başlığında anlattığım gibi Portekiz’de kahvaltı yapma alışkanlığı olmadığından otellerde kahvaltı almadıysanız anlayışınızı kurabiye, kruvasan ve çaydan oluşan iş kahvaltısına indirgemek zorundasınız.

Pastéis de Belém

Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir? kapsamında kahvaltı bazında deneyimlediğimiz tek yer Pastéis de Belém. Portekiz’e has tatlı ya da bir kurabiye diyebileceğim Dünyaca ünlü Belem Tatlısı (Pastéis de Belém) burada üretiliyor ve satılıyor.

Pastéis de Belém

1837’de açılmış olan bu pastahane fotoğrafta görünenin aksine kocaman bir yer. Pastahane satış reyonunun önünde devamlı büyük bir kuyruk var. Pastahane kısmı ise her zaman kalabalık. Burada yine kurabiye ve tatlı çeşitleri olan İngiliz Pastası (Bolo Inglês), Sortido ve Salgados da üretilip satılıyor ama Pastéis de Belém kadar ünlü değiller.

–Tarihi

Pastéis de Belém ilk olarak Jeronimos Manastırı (Mosteiro dos Jerónimos)‘nın rahipleri tarafından yapılmaya başlanmış.

Pastéis de Belém

Tarifini sadece 3 kişi biliyormuş ve bu 3 kişi her sabah hamuru ve kremayı hazırlayıp diğer çalışanlara pişirmeleri için veriyormuş. Tarifin öğrenilmemesi için pastahanenin şu ana kadar başka bir şubesi açılmamış. Yani tatlıyı sadece Portekiz’e bu mekâna gelen görüp yiyebiliyor. Bu bizim hiç alışık olmadığımız bir olgu.

–Tadı

Tadına gelince altında milföy hamuru üstünde muhallebi/fırın sütlaç gibi bir şey. Laz Böreğinin çıtır hali diyesim var. İçerisinde yumurta, süt, şeker, limon ve tarçın hissediliyor. 

Pastéis de Belém

Portekiz’in her yerinde karşılaşabilirsiniz ancak dükkan sahipleri de sattıkları benzer tatlıların burada yiyeceğiniz gibi olmadığını baştan kabul ediyor ona göre. Bana sorarsanız çok güzel değil ancak eşim çok beğendi. Yani tadının güzelliği kişiye göre değişiyor. Eşe dosta götürmek için çok ideal ancak sadece 2 günlük ömrü olması çok büyük bir kısıt.

–Pasteis de Nata?  Pastéis de Belém?

Bir diğer konu da ad karışıklığı bazı yerlerde Pasteis de Nata ismini de duyabilirsiniz. Aralarında bir fark yok. Fark sadece bölgesel. Kuzey Portekizliler yaptıkları benzer tatlıya Pasteis de Nata diyor. Yani Pastéis de Belém’in kuzeydeki adı Pasteis de Nata. Hepsi bu.

Pastéis de Belém

Pastahanenin içerisi geleneksel Portekiz seramikleri ile döşenmiş. Sadece Portekizliler değil turistler de çok rağbet gösterdiğinden garsonlar da bezmiş haldeler. Biraz ayakta beklemek şartıyla Pastéis de Belém’den bir porsiyon (2 adet) alıp kahve ile birlikte Portekizliler gibi kahvaltı yapabilirsiniz. Fiyatlarına gelince biz burada 4 Pastéis de Belém 3 Bica Kahvesi’ne toplam 6,45 € verdik. Güne de güzel başladık. Deneme amaçlı da olsa kesinlikle tavsiye ederim. 15 Numaralı Tramvay’a binip pastahanenin hemen önünde inebilirsiniz.

Çalışma Saaatleri: 08:00-23:00 Int: https://pasteisdebelem.pt/en/

Adres: R. de Belém 84-92, 1300-085 Lisboa, Portekiz , Tel: +351 21 363 7423

Öğle Yemeği Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir?

Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir? kapsamında öğle yemeği bazında deneyimlediğimiz 6 yer var.

-Restaurante Porta de Alfama

Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir? kapsamında öğle yemeği bazında deneyimlediğimiz ilk yer Alfama‘da bulunan Restaurante Porta de Alfama.

Alfama, son derece dar sokakları, futbol oynayan çocuklarla dolu minik meydanları, dik merdivenleri ve denize açılıp gelmeyen Portekizli denizcilere yakılan türküleri (fado) dinleyebileceğiniz restoranları ile çok güzel bir semt. İşte Restaurante Porta de Alfama o küçük fado restoranlarından biri. 

Restaurante Porta de Alfama

Ancak biz buraya sadece öğle yemeği için uğradık. Çok güzel bir atmosferi var. Internetten öğrendiğim kadarıyla burada restoranın sahibi de dahil çok iyi fado sanatçıları sahne alıyormuş.

Restaurante Porta de Alfama

Biz burada yemek olarak ev şarabı ve içecek eşliğinde ızgara ahtapot (Polvo a Lagareiro) (16 €) aldık. Yemek gelmeden önce ekmek, peynir ve çok lezzetli ‘balık köftesi’ ikram edildi. Oldukça başarılı bulduğumuz bu mekandan 60 € ödeyerek ayrıldık.

Mekan, Alfândega Otobüs Durağı’na yürüyerek sadece 200 m uzaklıkta bulunuyor. Bu duraktan 206, 210, 728, 735, 759 ve 794 otobüsler geçiyor.

Çalışma Saaatleri: 10:00-23:59 Int: Yok

Adres: 1100 585, R. de São João da Praça 17A, 1100-585 Lisboa, Portekiz , Telefon: +351 960 141 909

Terraço Santa Luzia

Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir? kapsamında öğle yemeği bazında deneyimlediğimiz ikinci yer yine Alfama’da bulunan Terraço Santa Luzia.

Terraço Santa Luzia

Alfama’yı ve Tejo Nehri’ni doya doya seyredebileceğiniz, daimi sanatçıların gitarlarından çok güzel şarkılar dinleyebileceğiniz ve çok güzel de kareler de yakalayabileceğiniz Miradouro de Santa Luzia’ya hakim bir noktada bulunuyor. Diğer tarafında ise Aziz Luzia Kilisesi (Igreja de Santa Luzia) var. Yeri gelmişken “Miradora” Portekizce “Güzel Manzara” demek. Lizbon’da sırf aşıklar güneşin batışını seyretsin diye inşa edilmiş birçok miradora var. 

Terraço Santa Luzia

20 kişilik küçücük bir kafe ama hem kaleye çıkarken dinlenmek, hem harika manzarayı seyretmek, hem de bir şeyler yiyip içmek için gerçekten güzel bir yer. Talep de gerçekten çok fazla. Garsonları da hiç alışık olmadığımız kadar ilgili. 

Terraço Santa Luzia

Burada aldığımız menü tam bir fast food menüsü oldu. Hamburger (5 €) ve kola (2,5 €) dan oluşan öğle yemeğimiz için 27,5 € hesap ödedik. Hamburgerlerin doyurucu olduğunu söyleyemem ama en az 2 tane alırsanız doyarsınız. Yalnızca bir şeyler içmek isterseniz 1 LT Sangria ya da 1 şişe Porto menşeli şarap ise 15 €. Böyle bir yer için harika fiyatlar. Buradaki tek kötü şey kredi kartı geçmemesi.

Terraço Santa Luzia

Mekan yer fiyat dengesi ve hemen yan tarafınızda müzisyenlerin harika şovları da düşünüldüğünde mutlaka tavsiye edeceğim bir yer. Miradouro de Santa Luzia ve Largo das Portas do Sol Otobüs Duraklarına yürüyerek sadece 200 m uzaklıkta bulunuyor. Bu duraklardan 12 E ve 28 E Numaralı Otobüsler ile 28 Numaralı Sarı Tramvaylar geçiyor. 

Çalışma Saaatleri: 10:00-20:00 Adres: R. Norberto de Araújo 18A, 1100-117 Lisboa, Portekiz

-Story

Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir? kapsamında öğle yemeği bazında deneyimlediğimiz üçüncü yer  Ticaret Meydanı (Praça Do Comercio)’da bulunan Story.

Ticaret Meydanı (Praça Do Comercio)

Lizbon’da günü bitirmenin en güzel yollarından biri Praça Do Comercio, yani Ticaret Meydanı’na inerek, köprü manzaralı bir köşe bulup sokak müzisyenlerinin nağmeleri eşliğinde Tejo Nehri’ni fotoğraflamak olur bence. Daha sonrası ise meydanın etrafındaki kafelerden birine oturup akşam öncesi bir şeyler yiyip içebilirsiniz.

Story

Hemen meydanın sol köşesinde “Story” adlı bir pub restoran var. Güneş batarken meydana bakarak burada keyif yapmak çok güzel. Yemek yemek yerine sadece bira ısmarlayıp yanına da cips söyledik. Daha önceden de yaşadığımız için içim rahat etmedi. Cipsleri ısmarladığım garsonu çağırıp Türkiye’de patates cipsi istendiğinde French Chips anlaşıldığını kesinlikle Lays getirmemesini söyledim. 

Story

Garson yüzüme bakıp Portekiz’de de aynı anlaşıldığını sorun olmadığı söyledi. Ne oldu bilin bakalım. Tam bir şok. Sanki bu konuşma hiç olmamış gibi laysleri ısıtıp önümüze getirdiler. Çok güldüğümüz bu olayı ders olsun diye anlatıyorum. Çünkü bu ülkede çokça karşılaşacağınız bir durum. Patates cipsi olarak yemeklerin yanında bile lays getiriyorlar.

Çalışma Saaatleri: 10:00-22:00 Int: Yok Adres:  Praça Do Comercio Lisboa, Portekiz

-Esplanada Santa Marta (Cascais)

Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir? kapsamında öğle yemeği bazında deneyimlediğimiz dördüncü yer Cascais‘te bulunan Esplanada Santa Marta.

Esplanada Santa Marta (Cascais)

Cascais’in merkezinden 1,5 km uzaklıkta Avenue Rei Humberto Ii de Itália yolu üzerinde bulunuyor.

Cascais Casa de Santa Maria

Adını ise hemen karşısında bulunan Casa de Santa Maria’dan alıyor. Bana göre Cascais’in sembolü olan bu 1902 yılında zengin bir İrlandalı tütün tüccarı tarafından inşa edildiğinde sahilde yer alan tek evmiş. Yıllarca Cascais’in en lüks evi olarak gösterilmiş. 

Esplanada Santa Marta (Cascais)

Gördüğünüz fotoğraf buraya ilk defa geldiğim 2010 yılından. Yıllar geçse de Portekiz’in sağlam ve değişmez mimari politikaları değişmiyor.

Esplanada Santa Marta (Cascais)

Bu fotoğraf ise buraya ailem ile ikinci gelişimden. Keşke biz de de böyle olsa ve hiçbir şey değişmese. Tüm anılar aynı kalabilse. Yıllar sonra aynı yerde ailemle birlikte olmak o zaman yaşadıklarımı aynı yerde onlarla paylaşmak ne kadar güzel bir duygu. 

–Yaşanmış Hikayem

2010 yılında burada yaşadığım başka bir tecrübemi de paylaşmak istiyorum. O zaman bir arkadaşım ile buraya gelip manzaranın güzelliğini de görünce yemeğimizi burada yemeye karar vermiştik. Mekana girip garsonu beklemeye başladık.

Bir süre sonra garson geldi. Yöresel bir şey yemek istediğimizi söyledik. Bölgenin sardalyası da ünlü olduğu için bize bakan garson doğal olarak sardalya yememizi tavsiye etti. Biz de kabul ettik.

15 dakika sonra balıklarımız geldi. Çok açtık. Sardalyalar da nefis gözüküyordu. Ancak, çatalı ilk batırdığımızda her şey bitti. Hevesimiz kursağımızda kaldı. BALIĞI OLDUĞU GİBİ PİŞİRMİŞLER.

Esplanada Santa Marta (Cascais)

Hemen garsonu çağırıp neden balıkları temizlemediklerini sordum. Balıkların temiz olduğunu sorunun ne olduğunu sordu? Bende uygun bir şekilde balıkların içini gösterdim. Gülerek burada sardalyanın içi temizlenmez ve böyle güzel olur dedi. Maalesef ikinci gidişimde de farklı yerlerde aynı durumla karşılaştım. Evet, arkadaşlar bir ders daha PORTEKİZ’DE SARDALYALARIN İÇİ TEMİZLENMEDEN PİŞİRİLİYOR. Gününüzün berbat olmasını istemiyorsanız burada fileto hariç balık yemeyin. 

Buraya  Cais do Sodré Tren İstasyonu’ndan banliyo trenine binip son durakta olan Cascais’te inerek gelebilirsiniz. Mekan tren istasyonundan 1 km mesafede bulunuyor.

Çalışma Saaatleri: 10:00-22:00  Int. Yok

Adres: Av. Rei Humberto II de Itália 7, 2750-341 Cascais, Portekiz , Tel: +351 961 577 902

-Messias Wine Bar (Sintra)

Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir? kapsamında öğle yemeği bazında deneyimlediğimiz beşinci yer Sintra‘da bulunan Messias Wine Bar

Sintra oldukça turistik bir yer olduğu için restoran ve yemek çeşitleri bakımından da oldukça zengin. Burada değişik bir şeyler tatmak için kesinlikle Messias Wine Bar ideal bir yer. Burada meydanı seyrederken Portekiz tarzı tapas ve şarap çeşitlerinin de tadına bakabilirsiniz. 

Messias Wine Bar

Biz burada, Portekiz peynirlerinin sergilendiği bir peynir tabağı (Tabua de Queijos Po) (17,5 €), 1 şişe Copo de Porto (20 €) marka şarap ve 1 kutu kolaya (3 €) aldık. Toplamda 42 € hesap ödedik ve oldukça da memnun olarak ayrıldık.

Portekiz’de sabah kahvaltısında zeytin yenmiyor. İşin ilginci burada bizim zeytinlerin de tapas (Azeitonas) olarak meze şeklinde kullanıldığını gördüm. Tercih ederseniz burada Cerveja Super Bock Bira (6 €) da içebilirsiniz.

Çalışma Saatleri: 11:00-23:59 Int:Yok  Adres: Praça da República 1, 2710-555  Tel: +351 21 923 0444

-Ale Hop (Sintra)

Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir? kapsamında öğle yemeği sonrası tatlı bazında deneyimlediğimiz altıncı yer yine Sintra’da bulunan Ale Hop

Ale Hop

Ale Hop tatlı yemek için ideal bir yer. Çok güzel Waffle (2,5 €) yapıyorlar. Sıcak çikolataları (2,5 €) da (Chocolate Quente) güzel. İsterseniz portakal suyu (2,5 €) da (Suma Laranja na) alabilirsiniz. Kışın ortasında güneşin tadını çıkartmak oldukça keyifli.

Çalışma Saatleri: 10:00-19:00 Int:Yok Adres: R. Visc. Monserrate 14, 2710-591  Tel: +351 910 623 092

Akşam Yemeği Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir?

Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir? kapsamında akşam yemeği bazında deneyimlediğimiz 4 yer var.

-Café A Brasileira

Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir? kapsamında akşam yemeği bazında deneyimlediğimiz ilk yer efsane Café A Brasileira. 

Café A Brasileira

Mağazaları, üniversite binaları, müzeleri, tiyatroları restoranları ile gece gündüz hareketli ve cıvıl cıvıl bir yer olan Chiado bölgesinde bulunan Café A Brasileira ya da Türkçesi ile Brezilyalı Hanımın Kafesi’nin kendisi de Lizbon’da oldukça ünlü. 

–Sokak Şovları

Kafenin hemen önünde müthiş sokak gösterileri yapılıyor. Siz de sokak ortasındaki yemek yediğiniz platformdan bu gösterileri izleyebiliyorsunuz.

Café A Brasileira

Canlı performanslar ise harika. Her grup kendi çıkardığı CD’lerini satma derdinde. Profesyonel sokak sanatçıları da diyebiliriz. Çalan grup Capo Verde Adaları’ndan Mistiçu. Performansları bayağı hoşuma gitti. Bir CD de ben aldım.

Café A Brasileira

Oynayanlar ise iş dönüşü sokaktan geçenler. Şunu net olarak söyleyeyim Portekizliler her yerde eğlenebiliyorlar. Çalan müziği görünce yaşları ne olursa olsun ellerindeki paketleri bırakıp dans etmeye başlayabiliyor. Bunu seyretmek ise ayrı bir güzellik.

Café A Brasileira

Müzisyenlere ya da gruplara gelince hepsinin saati var ve kesin riayet ediyorlar. Saati gelen yerini alırken diğeri hemen ortamdan uzaklaşıyor. Herkes birbirine çok saygılı. Bu çok güzel bir uygulama ve neredeyse tüm Lizbon’da bu kurala uyulduğuna şahit oldum.

Café A Brasileira

Café A Brasileira, ne kadar turistik olursa olsun, hala çok şık, hala çok güzel. 1905’de kurulmuş. Chiado’nun bitimi Bairro Alto’nun girişinde hemen Baxia-Chiado Metro İstasyonu çıkışında mükemmel bir mevkide bulunuyor. Lizbon’un en ünlü kafesi olduğunu söylüyorlar. Aslında ününü Portekizlilerin ünlü kahvesi “Biga’nın da ilk satıldığı yer olmasından almış.

–Portekizli ünlü Şair Fernando Pessoa

Eskiden Lizbon’un tüm entelektüelleri, yazarları, düşünürleri buraya takılırmış. Lizbon’un tüm entelektüelleri, yazarları, düşünürleri buraya takılırmış demiştim ya işte Café A Brasileira’nın hemen ön tarafında kafenin müdavimlerinden ünlü Portekizli ünlü Şair Fernando Pessoa’nın bronz bir heykeli var.

Café A Brasileira Portekizli ünlü Şair Fernando Pessoa

Herkes beraber selfi yapsın diye yanını da boş bırakmışlar. Tüm hayatını yalnız başına geçiren bu hüzünlü adamın heykeli, yanına oturan, fotoğraf çektiren, sarılıp yanağından öpen pek çok kişiyle, eski zamanların yalnızlığına nazire yapar gibi artık hiç yalnız değil.

–Yemekler

Yemeklere gelince garson siparişlerimizi aldıktan sonra kızarmış ekmek, yağ ve  zeytin yağ getirdi. Ayrıca ısmarladığımız Douro bölgesinden 1 şişe Aguia Moura kırmızı şaraba (21 €) eşlik etmesi için de çerez. İsterseniz burada Sangria (7 €) ya da Super Bock Bira (5 €) da alabilirsiniz.

Yemek olarak Portekizlilerin milli yemeği kabul edilen Morina Balığı, patates ve yumurtadan yapılan Bacalhau à Brás (12 €) sipariş ettik. Her ne kadar onlar bunu ana yemek değil meze olarak da kabul etse bence yemek olarak da yenebilir. Tadına gelince açık konuşmak gerekirse herkesin seveceğinden pek emin değilim.

Ayrıca, bir tane de ortaya yeşil soslu (Molto Verde), patatesli ızgara ahtapot (Polvo a Lagareiro) (18 €) söyledik. Deniz ürünleri ile aranız iyiyse bu yemeği de çok seveceğinizden eminim.

Café A Brasileira

Yemekten sonra cappuccino (2,8 €) ile yemeğimizi sonlandırdık. Güzel bir şov eşliğinde yediğimiz bu yemeğe 2,5 € couver dahil 75 € hesap ödeyerek kalktık. 

Tüm bu ününe rağmen fiyatların oldukça makul olduğunu söyleyebilirim. Ancak Lizbon’da değişik bir uygulama var. İçeride oturmak ile sokakta oturmak arasında ürün bazında fiyat farkı var ve bunu menülerde de görebiliyorsunuz.

Çalışma Saaatleri: 08:00-02:00 Int: Yok

Adres: R. Garrett 122, 1200-273 Lisboa, Portekiz , Telefon: +351 21 346 9541

Mercado da Ribeira

Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir? kapsamında akşam yemeği bazında deneyimlediğimiz ikinci yer Mercado da Ribeira. Muhteşem bir yer. Ortada anonim masalar, kenarlarda yiyecek-içecek dükkanları. 

Mercado da Ribeira

Mercado da Ribeira, daha çok iş çıkışı yerel halkın tercih ettiği bu mekan. Kendin al ve ye usulü çalışıyor. Özetle sade ve şık. Kolaylıkla ulaşabiliyorsunuz Cais do Sodre Tren İstasyonu’nun hemen karşı tarafında. Taze meyve ve sebzelerin arasında gezip, birbirinden farklı Portekiz lezzetlerinin bulunduğu restoran bölgesine geçmek ilginç bir deneyim. 

Mercado da Ribeira

Birçok mutfağın ürünlerini bulabileceğiniz bu büyük mekanda özellikle deniz ürünlerini tavsiye ederim. Karides siparişleriniz de ise boyutunu sormalısınız. Örneğin, size gelen jumbo karides Türkiye’de tiger olarak servis ediliyor.

İçeride yemek için birçok alternatif sunuluyor. Yerel restoranların menüleri oldukça leziz. Burada gönül rahatlığıyla et yemeklerini de deneyebilirsiniz. Biz de seçimimizi etten yana kullandık ve antrikot (Entrecote Grelhado) (17,4 €) ile patates kızartması (Batatas Frita)  (1,5€) aldık. İçecek olarak da kola (2 €).

Hesap olarak 63 € ödeyip mekandan ayrıldık. Siz de burada et yemeği seçerseniz aşağı yukarı kişi başı 20-25 € harcarsınız ancak buna kesinlikle değer. 

Mercado da Ribeira

Muhteşem bir yer. Ortada anonim masalar, kenarlarda aynı boyutta yiyecek-içecek dükkanları. Bir yan tarafta pazar yeri, diğer tarafta şarküteri mağazaları. İki gün iki farklı mekanda balık yedik. Sadece lezzetli değil aynı zamanda hesaplı. Lizbon’a gelmişken mutlaka uğramayı ihmal etmeyin.

Buraya gelmenin en kolay yolu Cais do Sodré Metro İstasyonu. Buradan mekan yürüyerek sadece 250 m uzaklıkta. bulunuyor.

Çalışma Saaatleri: 06:00-20:00 Int: Yok

Adres: Av. 24 de Julho s/n, 1200-481 Lisboa, Portekiz , Tel: +351 21 346 2966

-Cervejaria Ramiro

Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir? kapsamında akşam yemeği bazında deneyimlediğimiz üçüncü yer Dünyaca ünlü Cervejaria Ramiro. Aslında burası daha gelmeden önce ününü çok duyduğumuz hatta televizyonda bizzat seyrettiğimiz bir yer. Vedat Milor ve Ayhan Sicimoğlu’nun burayı ziyaret ettiği videoları internette bulabilirsiniz.

–Kuyruk

Öyle çok ününü duyduk ki buraya kadar gelip görmemek olmaz dedik ve yollara düştük.

Cervejaria Ramiro yolunda

Intendente Metro İstasyonu’ndan çıktıktan sonra yürüme esnasında Portekizli bir vatandaşa mekanın yerini sordum. Sorarken de buralarda Portekiz’in en iyi deniz ürünü restoranı varmış dedim. Adam biraz ciddi biraz gülerek caddenin karşısındaki bir deniz mahsulleri lokantasını gösterdi. Ama burası orası değil fotoğraflarını görmüştüm dedim. “Senin için olmayabilir ama bizim için öyle” diyerek güldü sonra 3 dakika daha aşağıya yürü göreceksin dedi. Biz de bu yoruma anlam veremesek de bayağı gülüp yolumuza devam ettik. Niye diye düşünürken mekâna gelince sebebini anladık. 

Cervejaria Ramiro

Bir restoran düşünün kapısında kuyruk var. Bu ifade daha çok ülkemizde müşterisi bol ve iyi kazanıyor anlamında kullanılır ancak buranın hakikaten kapısında kuyruk var ve genelde kelli felli zengin insanlar hani şu Nişantaşı’nda indirim yapıldığında ortalığı dağıtan sanatçılarımız gibi. Daldık biz de kuyruğa. Bayağı bir bekledikten sonra restorana girebildik. Şaka değil biz bir masaya oturduktan sonra kuyruk daha da uzadı.

–Deniz Kabukluları ve Ekmek Arası Biftek

Deniz ürünleri açısından çok iyi bir yer olduğu aşikar. Ortam sıcak, servis hızlı, sakın balık ya da kalamar yemek için gitmeyin çünkü yok.

Cervejaria Ramiro

Sadece deniz kabukluları. Karides, ahtapot, pavurya, ıstakoz ve bolca midye çeşidi. Bir de ekmek arası biftek satışı var. Zaten 1956 yılından beri konseptleri buymuş. Mekan başlangıçta bira eviymiş. Daha sonradan işin içerisine deniz kabukluları ve biftek sandviç girince satışlarda patlama olmuş ve bugünlere gelinmiş.

Gördüklerimize/tavsiyemize gelince;

1. Türkçe menü var. Garsonlar sempatik ve süper hızlı. Tablette getirip önünüze bırakıyorlar. Gösterip kendi menünüzü oluşturuyorsunuz ki bu bizim için çok güzel bir uygulama.

2. Onlar da yemek öncesi kızarmış ekmek ve tereyağı getiriyorlar

3. Buraya gelecekseniz deniz kabukluları ile aranız iyi ise gelin. Çünkü içerideki herkes neredeyse daha önce hiç görmediğim deniz kabuklularını yiyor.

4. Uzun uzun oturup yıllanacağınızı zannediyorsanız unutun. Çünkü kapıdaki kuyruk içeriyi bayağı zorluyor. Yediklerinizin sayıldığını hissediyorsunuz.

5. Sonuç olarak yenilen içilen çok güzel olsa da ben şahsen tavsiye etmiyorum. (Genelde yazılarında tavsiye etmeyen görmedim ama ortamdan bahsedeni de görmedim. Tabii ki kimse gittiği Dünyaca ünlü bir mekâna kötü der mi? ) Çünkü oturup muhabbet etme imkanınız yok. Daha çok otogarda otobüs beklerken kalabalığın arasında güzel bir kokoreç yemek gibi bir duygu bu.

Cervejaria Ramiro

Ancak, fiyatlar bazında İstanbul ile karşılaştır derseniz karşılaştıramam çünkü burada gördüğüm kabuklular İstanbul’da yok ancak eğer olsaydı sanırım burası çok çok ucuz kalırdı. Çünkü koca koca kabukluları tane ile değil kiloyla veriyorlar. Yani şöyle söyleyebilirim adam başı 30-35 € gibi bir fiyata hayatınızda yiyemeyeceğiniz, göremeyeceğiniz deniz kabuklularını burada rahatlıkla yiyebilirsiniz.

–Yemekler

Gelelim bize. Biz menüde görünce hayretler içerisinde tereyağında sarımsaklı karides güveç  (10,85 €) ve sarımsaklı ekmek (4,27 €) söyledik.  Gerçekten harikaydı.

Cervejaria Ramiro

Zaten işin sırrı da şuymuş. Tüm deniz mahsullerini akvaryumdan alıp zeytinyağında kızartıyor ya da kaynatıyorlar. Karidesin kilosu çeşitlerine göre 40-65 € arasında değişiyor. O kadar beğendik ki 4’lemişiz.

Duyduğuma göre restoranın sahibi Türkçe biliyormuş hatta Türkiye’ye gelip gidermiş. Sanırım tereyağlı ekmek ve tereyağında güveci bizden gördü menüye de koydu. Bu menüye ise bir şişe yöresel bir şarap olan Muros Antigos beyaz (11 €) eşlik etti.  Yaklaşık bahşiş dahil 65 € ödeyerek ortamdan değil ama yediklerimizden oldukça memnun şekilde mekandan ayrıldık. 

Garsonlar yardımsever ve güleryüzlü insanlar. Fiyatları gayet makul. Her ne kadar yukarı ki çekincelerimden dolayı tavsiye etmesem de Lizbon’a gelirseniz bir akşam yemeğini için aklınızda bulunsun.  Pişman olmazsınız.

Sarı hatta bulunan Intendente Metro İstasyonu’ndan çıkıp Martin Muiniz yönüne üç dakika yürürseniz cadde üzerinde sağ tarafta bu ünlü restoranı göreceksiniz.

Çalışma Saaatleri: 12:00-00:30 

Adres: Av. Alm. Reis nº1 – H, 1150-007 Lisboa, Portekiz Tel: +351 21 885 1024 Int: http://www.cervejariaramiro.com/

-Restaurante Duke (Cascais)

Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir? kapsamında akşam yemeği bazında deneyimlediğimiz dördüncü durağımız Restaurante Duke. Cascais’te bulunan restoran bu güzide semtin ünlülerinden tercih gören bir mekan.

Restaurante Duke (Cascais)

İlk gelişimde Cascais’i çok sevdiğim için ailemle geldiğim bu gelişimde de bir akşam yemeğini burada planladım. Sonuçta Cascais Lizbon’a gelen turistlerin denize girmek için geldiği ya da kaldığı oldukça tanınmış turistik bir yer. Bu durumda tabii ki bu turistik semtin yemek kalitesini doruğa çıkarıyor.

Restaurante Duke (Cascais) ahtapot güveç (Polvo á Lagareiro)

Yemeklere gelince Portekiz’deki her restoranda olduğu gibi yine kuver olarak 3 kişilik tereyağlı kızarmış ekmek ve zeytin (6 €) yağı getirdiler. Ana yemek olarak ise menüden ahtapot güveç (Polvo á Lagareiro) (15 €) ile mantar soslu biftek (Bife Vazia Pimenta) (14 €) söyledik. Yanına da salata (10 €) ve kalamar ( Calamares Fritos) aldık. Bu güzel yemeklere eşlik etmesi için bir şişe Douro menşeli Esteva Tinto (14 €) marka kırmızı şarap ısmarladık.

Izgara Sardalya (Sardinha Assada)

Bu arada deneme amaçlı ızgara sardalya (Sardinha Assada)(10 €) da aldık ve garsona tecrübemize istinaden özellikle temizlenmesini istediğimizi temizlemeden ne anladığımızı anlatmamıza rağmen daha önce restoranlar başlığında anlattığım gibi balıkların içleri temizlenmeden geldi. Tabii ki geri gönderdik. İçecekler ve bahşiş ile birlikte 95 € ödeyerek mekandan ayrıldık. Sardalya hariç yediğimiz içtiğimiz her şey harikaydı.  Ahtapot güveç ve biber soslu biftek gerçekten mükemmeldi. Mekanı Cascais’e gelen herkese şiddetle tavsiye ediyorum.

Buraya  Cais do Sodré Tren İstasyonu’ndan banliyö trenine binip son durak Cascais’te inerek gelebilirsiniz. Mekan tren istasyonundan 500 m mesafede bulunuyor.

Çalışma Saaatleri: 10:00-02:00 Int:Yok

Adres: Largo Luís de Camões 8, 2750-409 Cascais, Portekiz Tel: +351 21 482 2501

-Restaurante O Poeta (Cascais)

Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir? kapsamında akşam yemeği bazında deneyimlediğimiz beşinci durağımız Cascais’te bulunan ve benim Portekiz’e ilk geldiğimde deneyimlediğim bir restoran.

Restaurante O Poeta

Hale işler halde ve oldukça talep de gören bir mekan. Buranın en önemli özelliği sahibinin G.Antepli oluşu ve menüsünde Adana Kebap bile bulunması. 

Restaurante O Poeta

Burası son derece kaliteli ve nezih bir mekan. Özellikle balık çeşitleri yemek isterseniz bizim istediğimiz şekilde pişiriyorlar. Mutlaka tavsiye ederim.

Buraya  Cais do Sodré Tren İstasyonu’ndan banliyö trenine binip son durakta olan Cascais’te inerek gelebilirsiniz. Mekan tren istasyonundan 500 m mesafede bulunuyor.

Çalışma Saaatleri: 10:00-02:00

Adres: R. Regimento 19 de Infantaria, 2750-409 Cascais, Portekiz Tel: +351 309 900 818

Gece Yemeği/Bar Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir?

Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir? kapsamında gece yemeği/bar bazında deneyimlediğimiz 2 yer var. 

-Bairro Alto Oteli Terası (Terraço Bairro Alto Hotel)

Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir? kapsamında gece yemeği/bar bazında deneyimlediğimiz ilk yer 5 yıldızlı Bairro Alto Oteli’nin Terası. Lizbon’a tepeden bakmak ve bizim boğaza benzeyen büyük Tejo Nehri’ni güneş battığında seyretmek istiyor hem de sessiz sakin bir ortamda sohbet edelim diyorsanız doğru yerdesiniz.

Bairro Alto Oteli Terası (Terraço Bairro Alto Hotel)

Lizbon’da sırf âşıklar güneşin batışını seyretsin diye inşa edilmiş birçok “miradora” var. Ancak, ben Bairro Alto’nun hemen merkezindeki Bairro Alto Oteli’nin terasını tavsiye ediyorum. Zaten Lizbon’un en iyi 10 terası içerisinde de ön sıralarda yer alıyor.

Terasa çıkabilmek için otelde kalmanıza da gerek yok. Bir akşam bir bira ya da kahve için dahi olsa buraya çıkıp manzarayı seyretmenizi şiddetle tavsiye ederim. Ayrıca, çok hoş fotoğraflar çekebileceğiniz bir yer. Saat 00:30 itibariyle son isteklerinizi alıyorlar. 01:00’da ise mekan kapanıyor. Kahve ve içecek çeşitleri 3,5-5 €, kırmızı şarap çeşitlerinin şişesi 17-43 € arasında değişiyor.

Bairro Alto Oteli Terası (Terraço Bairro Alto Hotel)

Özellikle Portekiz şaraplarının ülkemizde çok fazla bulunmadığını ya da 300 ₺’den başladığını düşünürseniz bu manzara ile kaçırılmayacak bir fırsat olduğunu ve bunu mutlaka değerlendirmeniz gerektiğini düşünüyorum. Otel, Baixa-Chiado Metro İstasyonu’na sadece 500 m mesafede bulunuyor. 

Talebinize bağlı olarak burada 10:00-1300 saatleri arasında kahvaltı da edebilirsiniz (15 €). Kahvaltı menüsü için tıklayınız.

Çalışma Saaatleri: 10:30-01:00 Int: https://www.bairroaltohotel.com/en/

Adres: Praça Luís de Camões 2, 1200-243 Lisboa, Portekiz , Telefon: +351 213 408 288

-O Faia

Özellikle Bairro Alto ya da Alfama bölgesinde yemek yerken Fado dinleyebileceğiniz birçok mekan var. Ancak benim tavsiyem kesinlikle Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir? kapsamında gece yemeği/bar bazında deneyimlediğimiz ikinci yer olan O Faia. Koca şehirde kesintisiz pazartesi dahil boş yer olmayan Lizbon gece hayatında gerçekten önemli bir referans.

1947’de kurulan O Faia, Lizbon’da Fadonun en iyi yorumlandığı yerlerden biri olarak kabul ediliyor. Fado tarihinde önemli bir isim ve ilk kurucu Lucilia do Carmo’dan başlayarak bugün oğlu Carlos do Carmo yönetiminde günümüze kadar gelmiş. Alfredo Marceneiro, Tristão da Silva, Fernando Mauricio, Ada de Castro, Beatriz da Conceição, Vasco Rafael ve Camané gibi önde Portekiz’in önde gelen sanatçılarına ev sahipliği yapmış.

O Faia

Bugün ise Portekizli gitarist Fernando Silva ve Klasik Gitarist Paulo Ramos’un eşlik ettiği yine çok ünlü sanatçılar Lenita Gentil, Anita Guerreiro, Ricardo Ribeiro ve António Rocha burada sahne almaya devam ediyor. 

Son derece güzel bir mekan. Müşterileri de Gerçekten Fado dinlemek isteyen insanlar. Pazartesi gecesi bile dolu olması çok hoş.

–Yemekler

Giriş fiyatlara gelince adam başı en az 50 € harcamanızı istiyorlar. Çok ünlü sanatçıların sahne aldığı ve bilet de satmadıkları düşünülürse adam başı 40-50 € vererek hem yemek yiyip hem de çok güzel bir gece geçirebilirsiniz. Bu seviyede bir yer için Türkiye’ye göre çok ucuz olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim.

O Faia

Kuver ( yağ, kızarmış ekmek ve zeytinyağı) olarak kişi başı 3,9 € alıyorlar. Standart içecekler 5 €, litrelik su 7 €. Yemekleri ise çok güzel. Eğer Portekiz mutfağını yerinde görüp hepsinden tatmak istiyorsanız buradan daha iyi bir yer bulamazsınız.

Ortaya getirilen mezeler 15 € civarında. Biz çok sevdiğimiz için burada meze olarak soğan soslu midye (Mexilhoes Suados em Molho de Cebola) (19 €) aldık. Domates ve biber sosu ile gerçekten güzeldi. Salata olarak bizim standart yediğimiz salatayı (Salata Mista) (11 €) söyledik.

Özellikle fırın ahtapotu (Polvo Assado com Azeite de Alhos) (35 €) inanılmaz güzel yaptıklarını söyleyebilirim. Garsonlara sordum ahtapotları Azor Adaları’ndan getirtiyorlarmış. Bir tane de bildiğimiz soslu biftek söyledik (Bife do Lombo a Marrare) (37 €). Onun da güzel olduğunu söyleyebilirim. 

Eğer bana şarap seçimi mi sorarsanız kesinlikle Douro menşeli Duas Quintas derim (75 €). Evet belki çok fazla diyeceksiniz ama hayatınızda 1 kere olsun bir şımarıklık yapın gerçekten inanın buna değer. Abartısız söylüyorum hayatımda içtiğim en güzel şaraptı.

Lenita Gentil

Benim esas dikkatimi en son sahne alan Lenita Gentil çekti. Hanımefendinin kendisini biraz araştırınca ne kadar haklı olduğumu da gördüm.

Daha 5 yaşında seyirci önüne çıkmış. Zamanla çok ünlü olunca 14 yaşından itibaren radyolarda, televizyonlarda da fado söylemiş, birçok müzik ödülü almış, neredeyse Türkiye dahil Dünya’da konser vermediği yer kalmamış. Ne şanslıyız ki bu inanılmaz güçlü sesi de dinleme şerefine erdik. CD’sini alıp imzalatmayı da unutmadım tabii ki.

 

Aldığımız şarap  ve bahşiş ile birlikte 3 kişi 200 € ödeyerek çıktık. Belki biraz pahalı olduğu düşünülebilir ama hayatınızın unutulmaz gecelerinden biri olacağını da garanti ederim. Fado dinlemek isteyen arkadaşlarıma şiddetle tavsiye ediyorum. Ne dediğimi anlamak için O Faia’da çekilen bu videoyu dinlemeleri yeterli.

Buraya gelmenin en kolay yolu Baixa-Chiado Metro İstasyonu. Buradan mekan yürüyerek sadece 350 m uzaklıkta. bulunuyor.

Çalışma Saaatleri: 20:00-02:00 Int:https://www.ofaia.com/

Adres: R. da Barroca 54-56, 1200-050 Lisboa, Portekiz , Tel: +351 21 342 6742

Değerlendirme

Lizbon’da Ne Yenir? Nerede Yenir? kapsamında yazdığım bu yazıda sizlere önce para/hesap, restoran ve yemek bazında Lizbon’da karşılaşacaklarınızı ve yapmanız gerekenleri özetledim.

Lizbon

Daha sonra da çok sevdiğim Lizbon’daki deneyimlediğimiz mekan ve tatları öğün bazında aktarmaya çalıştım. Bu kapsamda bu yazının okuyan tüm gezginler için Lizbon özelinde çok yardımcı olacağını değerlendiriyorum.

Lizbon ile ilgili diğer yazılarımız için mutlaka Lizbon Gezi Rehberi‘ne bakmayı unutmayın. Sağlıcakla Kalın.

Exit mobile version