Uygarlıklar Başkenti Milas’ta Bir Gezi

Bugün Muğla ilinin tarihi ve kültürüyle önemli ilçelerinden biri olan uygarlıklar başkenti Milâs’ta bir gezi yapacağız.

Burası; 27 antik kenti, 114 köyü, 5 beldesi ile hem deniz, hem tarih hem de deniz turizmi için tercih edilebilecek bir kent.

Tam anlamıyla ilçeyi gezebilmek için bir gün elbette yetmeyecektir. Bu nedenle sadece ilçe merkezi gezisi yapacağız sizinle.

Milas Gezisi

Milas’a Ulaşım

İlçe merkezi; Muğla’ya 60 km. Bodrum’a 50 km, Söke’ye 80 km uzaklıkta. Ayrıca hava yolunu tercih edenler için Milas-Bodrum Havalimanı’na 18 km uzaklıkta bulunuyor.

Milas’ın Ekonomisi

İlçenin en büyük geçim kaynağı zeytincilik.

Ayrıca, tarım ve hayvancılık, arıcılık ve bal üretimi, kültür ve deniz balıkçılığı yapılıyor. El sanatlarında Milas Halıları haklı bir üne sahip.

Milas’ın Tarihi

Sodra Dağı’nın eteğinde kendi adıyla anılan, ova üzerinde kurulmuş eski adıyla Mylasa 5000 yıllık geçmişe sahip.

Tarihine gelirsek, sırasıyla Kalkolitik, Tunç, Demir Çağı, Pers, Hellen, Roma, Bizans, Selçuklu, Menteşe Beyliği ve Osmanlı Döneminde kesintisiz olarak kent devam etmiş. Kentin kurucusu, Byzantion’lu Stephanos’un anlattığı efsaneye göre Ege’de Aiolia Adası’nda oturan veb yöneticisi rüzgarlar tanrısı Aiolos’un soyundan gelen Mylassos’dur. Kent ismini buradan almış.

Tarihsel süreçte Karia Bölgesi ve daha sonra Menteşe Beyliği döneminde olmak üzere 2 kez başkentlik yapmış.

Kent merkezinde görebileceğiniz belli başlı tarihi eserler; Baltalı Kapı ve Su Kemerleri, Uzun Yuva Hekatomnos Anıt Mezarı ve Kutsal Alanı, Gümüşkesen Mezar Anıtı, Berberini Kaya Mezarı, Milas İlçe Müzesi, Çöllüoğlu Hanı ve Arastası,  Macar Evleri, Eski Milas Evleri ve Bacaları ve Tarihi Camiler.

Milas’ta Gezilecek Yerleri

-Baltalı Kapı ve Su Kemerleri

Bir Karyalı olarak, Karia’nın ilk başkenti Mylasa’yı, yani bugünkü adıyla Milas’ı gezmeye, Labranda-Milas arasındaki kutsal yolun başlangıcı olan ve su kemerleri ile bağlantılı şehrin kuzey kapısı Baltalı Kapı’dan başlıyorum.

Kilit taşı üzerinde yer alan Labrys (çift yüzlü balta) motifinden dolayı halk arasında baltalı kapı olarak biliniyor. Kapı MS. 2.yy. da Sodra Dağı’ndan elde edilen beyaz mermerden yapılmış.

Su kemerleri, Baltalı Kapı’dan itibaren 2,5 km boyunca izlenebiliyor. O dönemlerde ovadan kente su bu kemerlerle taşınıyormuş.

Kapı ile aynı döneme tarihlenen su kemerleri şehrin içinde kuzeye ve güneye yönelen iki kola ayrılıyor.

-Uzun Yuva Hekatomnos Anıt Mezarı ve Kutsal Alanı

Hekatomnos Anıt Mezarı ve kutsal alanı; Temenos duvarı, mezar, sunak, halk arasında üzerinde leylek yuvası olduğu için Uzunyuva diye adlandırılan Menandros onur sütünu, eski Milas konaklarının restore edilerek Etnografta Müzesi, karşılama, çocuk eğitim atölyesi, kafe, halı müzesi, idari bina olarak düzenlendiği geniş bir kompleksten oluşuyor.

Hekatomnos Lahti; Karia kralı Hekatomnos’a ait olduğu öne sürülen 2400 yıllık bir mezar ve Anadolu’da yüzyılın arkeolojik buluşu olarak tanımlanıyor. Birinci sınıf mermer işçiliği ile dört yüzü kabartmalarla işlenmiş lahit, Mausolos tarafından babası Hekatomnos için yaptırılmış.

-Gümüşkesen Mezar Anıtı

Roma dönemi nekropolünün en gösterişli yerine yapılan anıt, dünyanın yedi harikasından biri olan Halikarnasos Mausoleionu’nun küçük bir kopyası.

Muhteşem taş işçiliğine sahip mezar anıtı, MS.2 yy.da yapılmış. Gömü odasının olduğu kat, peristilli ikinci kat ve piramidal çatı olmak üzere üç bölümden oluşuyor. Çatı, baştan sona kabartma bitkisel ve geometrik motiflerle süslenmiş.

-Berberini Kaya Mezarı

Berberini Kaya Mezarı, bugünkü şehir mezarlığının üst tarafındaki kayalıklarda kaya içine bir oda şeklinde oyulmuş.

Girişin üst yüzeyi bir Dor tapınağı cephesi şeklinde oyulmuş. Likya kaya mezarlarını andıran tapınak cepheli mezar, ilçede tek örnek. MÖ. 4.yy içinde yapıldığı tahmin ediliyor.

-Milas İlçe Müzesi

Müze 1987 yılında ziyarete açılmış.

İlçe merkezi ve çevresindeki kazılarda bulunan eserler teşhir salonunda ve müze bahçesinde sergilenmekte.

-Çöllüoğlu Hanı ve Arastası

Çöllüoğlu hanı, Abdülaziz Ağa tarafından 1719-1720 yılları arasında yaptırılmış.

Han, bugün bile içinde birçok zanaatkarı barındıran, ilçenin eski ticari hayatına yön vermiş tarihi arasta içinde yer alıyor.

Hana kuzeydeki kemerli kapıdan giriliyor. İki katlı, avlulu ve dikdörtgen yapının alt katı hayvan barınakları, üst katı ise konaklama için kullanılmış. 

18.yy Osmanlı mimarisinin özgünlüğünü korumuş yapı, 2010 yılında Milas Belediyesi tarafından restore edilmiş. 

Yıllarca bölge ticaretinde önemli bir yeri olan Arasta, birbirini yatay ve dikey olarak kesen caddeleri, geleneksel Türk mimarisi özellikleri taşıyan dükkanları günümüzde hala kullanılıyor. Buraya gelmişken küçük lokantaların birinde et ve ciğer kavurması ya da köfte yemeden dönmeyin derim.

-Macar Evleri

1919 yılında Milas Kaymakamı olan Fevzi Beler’in Rodos’a yaptığı ziyaret sırasında Macar ustalarının inşa ettiği evleri görüp beğenmesi ve onları ilçeye davet etmesi ile tarihi Milas evlerinden farklı çizgiler ve renkler taşıyan Macar evlerinin yapımı için ilk adım atılmış.

Birisi Kaymakam Fevzi Beler, diğeri komşusu Doktor Servet Bey ve üçüncüsü de Doktor Hilmi Bey için olmak üzere üç tane birbirinden güzel ev yapar bu ustalar.

Dik çatılı, çatıların arasına gizlenmiş ahşap panjurlu odaları, şık balkonları ile bu üç ev, o yıllarda ”süs yolu” olarak anılan Atatürk Bulvarı’nda yer alıyor.

Kaymakam Fevzi Beler’in evi eşi Nedime Beler tarafından 1986 yılında kız öğrenci yurdu yapılmak üzere Milas Belediyesi’ne bağışlanmış. Diğer iki ev konut olarak kullanıma devam ediyor.

Aynı caddenin devamında hemen köşede bir ev daha dikkati çeker. Madam Murat’ın evidir o ev. Bir aşk öyküsünün eseridir Madam Murat evi. Murat Salih Menteşe, 1900’lü yılların başında Paris’e gider. Orada genç ve güzel Fransız kızı Suzanne ile tanışır. Evlenirler ve Milas’a yerleşirler. Murat Salih Menteşe eşine bir söz verir. Ona batı yaşam tarzına uygun bir ev yaptıracaktır ve sözünü tutar. Milas halkı bu evi Madam Murat’ın evi olarak bilmektedir.

-Eski Milas Evleri ve Bacaları 

Eski Milas Evleri, 19.yy Türk sivil mimari özellikleri göstermektedir. İki katlı, cumbalı, avlulu ve sofalı olan bu evler taş-yığma karkas ve bağdaki tekniği ile yapılmış.

Kapı ve tavanlarında ahşap işçiliği tam bir sanat eseridir.

Restore edilen konaklardan biri olan Hacı Ali Ağa Konağı 1868 yılında Milas eşraflarından Hacı Ali Ağa tarafından yaptırılmış, günümüzde Turhan Selçuk Karikatürlü Evi olarak kullanılmaktadır. Bu ev zamanının en güzel örneklerinden biridir. 2005 yılında Milas Belediyesi tarafından aslına uygun olarak restore edilen konağın birinci katı Turhan Selçuk’un kişisel eşyaları ve karikatürlerinden örnekler görebileceğiniz şekilde düzenlenmiş. İkinci katı Milas ev yaşamını yansıtıyor.

Cumbalı ahşap evlerin çatılarını süsleyen bacalar; yuvarlak, dörtgen ve ikiz kuleli olarak baca ustalarınca yapılmış. Bu bacalar üzerinde yükseldiği eve ayrı bir güzellik katar.

-Tarihi Camiler

–Firuzbey Cami

1394 yılında Menteşe Valisi Hoca Firuz Bey tarafından yaptırılmış olan cami, kubbesinin üstü kurşunla kaplı olduğu için halk arasında Kurşunlu Cami olarak da biliniyor.

Ters T planlı camilerin en güzel örneklerinden biridir. Güneyi medrese odalarıyla çevrilidir.

–Ulu Cami

İlçenin en büyük camisi olan Ulu Cami 1378 de Ahmet Gazi tarafından yaptırılmış.

Yapımında tuğla ve taşların yanı sıra oldukça fazla antik yapı malzemesi kullanılmış.

–Hacıilyas Camii

Menteşe Oğulları zamanında 1330 da inşa edilmiş olan cami üzerindeki kitabelere göre Hacı İsmail Ağa ve Hacı Eminzade tarafından iki kez onarım görmüş.

–Belen Camii

Hoca Mukbil isimli bir kimse tarafından kiliseden camiye çevrildiği sanılan cami, 1750 yılında Mehmet Sait Ağa tarafından onarımdan geçirmiş. Minaresi, Ömer Ağa tarafından 1811 yılında yaptırılmış.

–Ağa Camii

Abdülaziz Ağa tarafından 1737 yılında yaptırılan cami, mimari açıdan da küçük bir camidir.

Dikdörtgen planlıdır. Minaresi 1885 yılında yapılmıştır.

Milas’ta Ne Yenir? Nerede Yenir?

Yöre mutfağına gelince, zeytinyağının hakim olduğu, bir çok ot çeşidinin sofraları süslediği zengin bir mutfak kültürü var. Özellikle düğünlerin vazgeçilmezi keşkek ve ekşili köftenin yanında kabak çiçeği dolması, göce tarhanası, çıntar kavurması, tilkişen tadabileceğiniz yöresel tatlar.

İlçenin ovalarından dağlarından toplanan çeşit çeşit otlarla yapılan tepsi böreğini de unutmayalım. Börek için  Vesile Hanım Börek Mantı Baklava Kahvaltı Evi, ciğer kavurma köfte için Adalılar Kebap, pide için Muzaffer’in Yeri , Bi Gaşık Kahvaltı & Ev Yemekleri, Ali Abinin Yeri, köfte için Nazmi Usta gibi daha birçok yer var. İlçe merkezinde ev yemekleri yiyebileceğiniz bir çok küçük lokanta mevcut.

Milas’ta Alışveriş

Dünyaca ünlü zeytin ve zeytinyağını ilçe merkezi ve beldelerinden satın alabileceğiniz yerler bulunuyor.

Buraya kadar gelip de zeytin, zeytinyağı ve bu yağdan yapılan sabundan almamak olmaz. Dağlarında çam ağaçları içerisine konmuş onlarca kovandan alınan balı da. Tabi ki el emeği göz nuru Milas halılarını da.

Milas’ta Nerede Kalınır?

Milas’ta konaklama için merkezi tercih edecekseniz 3 yıldızlı Milashan Otel ve Eldehan Otel size aradığınız rahatlığı verecektir.

Sizinle güzel ve dolu dolu bir Milas turu yaptık. Peki burada görebileceğimiz, yapabileceğimiz bunlarla mı sınırlı? Elbette değil.

Antik kentleri; İassos, Euromos, Labraunda, Beçin, Herakleia, Keramos, denizleri için; Ören, Güllük, Kıyıkışlacık, göl için Bafa Gölü, mağara için İncirlin Mağarası ve daha birçok seçenek bulabilirsiniz.

İşaretlenmiş Karya yolunda doğa yürüyüşleri yapabilirsiniz mesela. Bafa Gölü’nde  ya da Tuzla Sulak Alanı’nda kuş gözlemciliği… Ören’de yamaç paraşütü… seçenekleri çoğaltabiliriz elbette. Ama bunlar ayrı birer gezi yazısı olacak kadar geniş.

Gezimizin sonuna geldiğimizde, çevre yolundan geçip gittiğimiz bu kentin ne güzellikler barındırdığını bilmenin rahatlığıyla hak ettiği ilgiyi görmesini diliyorum.

Milas ve Muğla ile ilgili diğer yazılarımız için Muğla Gezi Rehberi ne de bakmanızı tavsiye ederim. Yeni yazılarda görüşmek üzere…