Nepal’de Yaşam ve Karşılaştığım Tezatlar

Şehir yazılarına geçmeden önce ülkeyi daha iyi anlayabilmeniz için din ve tapınak temelli yazılarımdan sonra Nepal’de Yaşam ve Karşılaştığım Tezatlar konusunda da bir yazı yazmak istedim.

Çünkü buralara benim gibi tek başına gelen bir kaç gezgin dışında tursuz gelen yok. Turlarla geldiğinizde de kısıtlı zaman ve rotalar nedeniyle halk ile olan ilişkileriniz çok az olacağından benim yaşadıklarımı ya da gördüklerimi yaşamanız neredeyse zaten imkansız.

Bu nedenle de gezgin arkadaşlarımın bana mesajları ile sordukları sorulara yaşadıklarıma istinaden bu yazıda cevap vermek istedim.

Bu vesile ile bir çok sorunun cevabını aldığım ve Nepal kırsalında karşılaştığım değerli arkadaşım Jeena’ya da ayrıca teşekkür etmek istiyorum. 

Nepal’de Yaşam-İnek Kutsal mı? Yenir mi? İneklere Tapıyorlar mı?

Evet kutsal ancak bunun dini boyutu sanıldığı gibi çok fazla etkin değil. Şöyle anlatayım. Nepalliler İnekleri annelerinden sonra onları koruyan ve doyuran birey olarak görüyor. Tarlayı onlarla sürüyorlar. Sütünü anne sütü kesildikten sonra çocuklarına veriyorlar. Yani çocuklarının büyümesinde onlara göre anne kadar emeği var ineklerin. Bu da yetmiyor tezeklerini de hem ev yapımında hem de yakacak olarak kullanıyorlar.

İşte tüm bunları anlattıktan sonra Nepalli bir arkadaşım bana şu soruyu sordu. Sen anneni kesip yer misin? Bu konunun değerlendirmesini ve cevabını size bırakıyorum. Ancak şunu söyleyebilirim sığır eti her yerde var ancak ön planda değil. Kırmızı et için daha çok kuzu tercih ediliyor. Sanırım bu nedenle de Nepal’de yemek üzere beyaz et çok daha fazla yaygın.

Olayın bir de dini boyutu var tabii ki neredeyse Tanrı Şiva’ya adanmış tüm tapınaklarda göreceğiniz Nandi. O bir boğa aslında. Hikayesi ise şöyle.

Bir gün, Dünya’nın bütün ineklerinin annesi sayılan Surabhi çok fazla sayıda kusursuz beyaz inek doğurmaya başlamış. Bu ineklerden gelen süt ise Himalaya Dağları’nda nerede olduğu bilinmeyen Tanrı Şiva’nın evine doğru taşmış. O sırada meditasyon yapan Tanrı Şiva üçüncü gözündeki ateşle inekleri yakmış. Bunun sonucunda da ineklerin derilerindeki lekeler kahverengiye dönmüş. Hala kızgın olan Şiva’yı sakinleştirmeye giden diğer tanrılar Surabhi ve Kasyapa’nın oğlu Nandi’yi Tanrı Şiva’ya sununca Şiva azametli boğa Nandi’yi beğenip ona binmiş. Böylece Nandi  tüm hayvanların koruyucusu haline gelmiş.

Bugün genel itibariyle ineklerin öldükten sonra ruhu cennete taşıdığı gibi bir inanış yaygın. Bu da ineklere bakışı biraz kutsallaştırıyor tabii ki. Durumun özeti bu.

Nepal’de Yaşam-Neden Arabalar ve Kamyonlar Rengarenk?

Hepiniz muhakkak bir yerlerde Asya’da ağzına kadar dolu hatta tepesinde yolculuk edilen rengarenk kamyon, otobüs ve trenleri görmüşsünüzdür.

Bu durum Nepal’de de geçerli. Tüm otobüs ve kamyonlar rengarenk. Nedenini şoförlerin bizzat kendilerine sordum.

Anladığım kadarıyla buradaki araba sahipleri aynen bizim ülkemizde olduğu gibi dini içeriklerle araçlarının her tarafını donatmayı seviyor. Hatta bu nedenle araçlarının tanrılar tarafından korunduğuna inanıyor. Tek farkları araçlarını ekstra olarak kendi inançlarına uygun dini renklerle de boyamaları.

Araçların içerisine gelince onlarda bizdeki gibi araç içlerinde dini semboller kullanmayı seviyor. Hinduizm’in en önemli özelliği ise çok fazla tanrısı olması. Hatta tanrılar bile sınıflandırılıyor. Bazıları ön planda yer alırken bazıları geri planda kalıyor. Arkadaşlarımın söylediğine göre 330 tanrı varmış. Nepal’de bindiğim taksilerin her birinin ön camında farklı tanrı asılıydı. Çok tanrılı bir din yani. Bu konu ile ilgili detaylı bilgi ve fotoğrafları Nepal ve Hinduizm Anlayışı (Din, Reenkarnasyon ve Kast Sistemi) başlıklı yazımda bulabilirsiniz.

Dönerken son kez bindiğim taksinin şoförüne “Herkesin farklı tanrısı var ama hepiniz aynı dine inanıyorsunuz bu nasıl iş? diye sorduğumda  şoför gülerek “Bizde böyle” dedi. Burada herkes Hinduizm inanç sistemi içerisinde kendi işine daha yakın olan tanrıya inanıyor. Yani işine geldiği gibi diyebiliriz. 

Nepal’de Yaşam-Kadının Aile ve Toplum İçerisindeki Konumu Nasıl?

Nepal’de tüm Orta Asya bölgesinde olduğu gibi kadın oldukça güçlü.  Hem evlerine hem de ailelerine bakıyorlar.

Bu nedenle de aile ve toplum içerisinde her zaman söz sahibi ve erkek ile eşit hatta ön planda. Hatta neredeyse ailenin reisi gibi. Toplumda da oldukça saygın.

Bu durumun baş sebebi bence fiziklerinin yettiği müddetçe Nepal’de kadının neredeyse erkeklerin yaptığı tüm işleri yapması. Nepal’de para kazanılacak çok fazla bir iş çeşidinin olmaması da bunun diğer bir sebebi olabilir.

Ancak, bu eşitlik genel anlamda gençlere ve aralarındaki ilişkilere de çok net olarak yansımış durumda. Örneğin ulaşımda net eşitlik gözle görülüyor. Tüm gençlerin kendi motosikleti var.  

Ya da gençler arasındaki ilişkilerde kız erkek ayrımı yok. 9 erkek 1 kız dolaşırken görebiliyorsunuz. Garipsenmiyor, değişik gözle bakılmıyor.

Tabii ki bu durumu disko vb. girişlerinde çok daha net gözlemleyebiliyorsunuz. Nepal’in hiç bir yerinde bizde olduğu gibi damsız girilmez anlayışı yok. İsterseniz 5 erkek olun bu geçerli.

Bunun sonucu olarak nerede olursa olsun kimse kimseyi rahatsız etmiyor. Ülkemizde bir türlü yakalayamadığımız gibi herkes medeni bir şekilde eğleniyor.

Nepal’de Yaşam-Olmayan Üstyapı ve Altyapı

Gerçeği söylemek gerekirse ülkenin fakir olması hem alt yapıyı hem de üst yapıyı ciddi şekilde etkiliyor. Doğal olarak bu durum da ülke genelindeki yaşam kalitesini…

Örneğin gördüğünüz fotoğrafı çektiğim yer Katmandu’nun en işlek caddelerinden biri olan Gaurighat Marg.

Bu fotoğrafı ise Panauti kırsalında çektim. Gördüğünüz gibi ister büyük şehir ister kırsal her yer çamur ve toz. Yol ise zaten yok.

Bu toz nedeniyle çoğu kişi yürürken ya da araç kullanırken toz yutmamak için gerekli tedbirleri alıyor ya da sanki ameliyata girecekmiş gibi toz maskesi takıyor.

Zaten ülkede sanırım en çok satılan aparat da toz maskesi. 

Bu gördüğünüz fotoğrafları ise Katmandu’nun en işlek kavşağı olan Swayambhu Marg kavşağında çektim. Gördüğünüz gibi ülkede sadece alt yapı değil üst yapı da yok. Düşünebiliyor musunuz bir arıza çıktığında ortaya çıkacak durumu.

Bir diğer sorunda ülkede başkentte bile konut kullanımı dışında elektrik verilememesi.

Bu durum doğal olarak gece olduğunda Katmandu da bile caddelerde ulaşımı oldukça olumsuz etkiliyor. Kırsalı düşünemiyorum bile…

Nepal’de Yaşam-Dükkanlar ve Alışveriş

Nepal üretim yapan bir ülke değil. Himalaya Kahvesi ve bir kaç bira fabrikası dışında bir endüstriyel üretime rastlamadım. Bu durum da  insanları tarım ve hayvancılık sektörü hariç ister istemez hizmet sektörüne itmiş.

Ancak hizmet sektörü denince geniş bir çeşitlilik aklınıza gelmesin. Halk genel olarak mini market ya da mini yiyecek dükkanları üzerine hizmet veriyor. Bunlar o kadar çok ki neredeyse her yerde sıralar halinde görüyorsunuz. İnsan düşünmeden edemiyor herkes aynı tip dükkan açarsa siz nasıl para kazanacaksınız? 

Bunun dışında daha çok yolculara hitap eden saat, berber ya da çantacı vb. dükkanları da görmek mümkün.

Ancak dükkan açmakta o kadar kolay değil. Nepalliler fakir insanlar bu nedenle de herkesin gelip geçtiği yerlerde toz bulutlarına aldırmadan seyyar satıcılık yapmak da oldukça yaygın.

Belki ben yazmadan önce dikkatinizi çekmiştir. Nepal’de dükkanlarda bir giriş ya da kapı yok. Direkt yola açık şekilde dizayn edilmişler. Sadece kepengi kapattığınızda dükkanı da kilitlemiş oluyorsunuz. Bunun nedeni bence şu. Bu kadar fakirliğe rağmen ülkede hırsızlık gasp vb. neredeyse yok denecek kadar az. Bunun sebebi de bence Hinduizm içerisinde Karma yani kader inancı. Burada insanlar bugünlerini yani fakir ya da zengin olmalarını önceki hayatların yaptıkları olumlu ya da olumsuz tüm davranışlarına bağlıyorlar. Bu nedenle de geleceklerini etkileyecek olumsuz fiillerden mümkün olduğunca uzak duruyorlar.

Nepal’de Yaşam-Çamaşırcılık

Nepal’de en çok dikkatimi çeken sektör ise çamaşırcılık oldu. Neredeyse çoğu bakkalın girişinde bir de çamaşır makinası var. Yani bizim modern kuru temizle işlerimizi burada bakkallar yapıyor.  

Çamaşır makinalarının üzerinde ise 3, 6 ve 24 saatte teslime göre bir fiyatlandırma yapılmış. Tabii ki dükkan sahiplerine fiyatlandırma durumu da sordum. Nepal’de aşırı bir nem söz konusu. Yani çamaşırlar çabuk kurumuyor. Bir de her tarafta toz malum. Ayrıca, elektrik halkın kullanımı için çok pahalı.

Şöyle bir işleyiş var. Eğer çamaşırlarınızı 3 saat içerisinde isterseniz, makineye atıp çamaşırları yıkadıktan sonra kurutmaya alıp makinede kurutuyorlar. 6 saat içerisinde isterseniz çamaşırlarınızı yıkayıp kurutmayı bahçelerindeki ağaçlar ve iplerde yapıyorlar. 24 saat içerisinde isterseniz çamaşır makinesi kullanmak yerine gördüğünüz bayanlar devreye giriyor ve en yakın temiz su ve alanın olduğu yerde son derece doğal şekilde çamaşırlarınızı ayakları ile yıkayıp temiz otlar üzerinde kurutuyorlar. Fiyat hep aynı, parçasına göre 1-3 $.

Nepal’de Yaşam-Trafik Sorunu

Nepal’in ülke olarak en büyük sorunu yol sorunu ve buna bağlı olarak her yerde göreceğiniz trafik. Ülke çok fakir olduğu için yol yapamıyor. Mevcut olan yollar ise büyük şehirler dahil daha çok çukurla dolu köy yolları seviyesinde.

Bu nedenle de ülkedeki araç ile saatte yapabileceğinin ortalama hız 5 km. Eğer biraz şanslı iseniz trafik yoksa bu hızı şehir dışında saatte 20 km’ye çıkarabiliyorsunuz.

Elektrik ise ülke genelinde büyük şehirler de dahil sadece konutlara yetiyor. Bu nedenle hiç bir yerde büyük şehirler dahil yol aydınlatması yok. Bunun sonucunda ise tüm araç hareketleri sadece gün ışığında yapılabiliyor. Örneğin bir şehirden diğer şehre gidecekseniz tüm araçlar ülkenin her yerinde gün ışığından azami yararlanabilmek ve 5-20 km’lik ortalama hız kapasitesi nedeniyle saat 07:00’de kalkıyor. Kaçırırsanız ertesi güne kaldınız. İlave başka sefer yok.

Elektrik yanında alt yapı da olmayınca videoda gördüğünüz gibi ülkenin hiç bir yerinde trafik ışıkları da olmadığından tam bir kaos yaşıyorsunuz. Bu kaosu aşmak için ise bir trafik polisi ordusu kullanılıyor. 

Hatta bu öyle büyük bir sorun ki bazı yerlerde trafik karmaşasını çözmek için ordu yetkililerinin bile kullanıldığına şahit oldum. 

Nepal’de Yaşam-Nepalliler Yemeklerini Nasıl Yiyor?

Nepal’den geldikten sonra en çok karşılaştığım sorulardan biri de Nepallilerin yemeklerini nasıl yedikleri oldu. 

Nepalliler yemeklerini çok büyük oranda elle yiyor. Kırsalda ise tamamen bu şekilde. Üstelik yemeğin sulu ya da susuz olması da fark etmiyor. Biraz hoşunuza gitmeyebilir ama sulu yemeklerin bile bu şekilde tabak ayrılmadan toplu yendiğine de şahit oldum. Onlar için bu durum o kadar normal ki…

Bunun dışında onlar için çok lüks bizler için son derece sıradan restoranlarda yemek adetleri bizim bildiğimiz gibi. Ancak hijyen derseniz sadece gözünüzü kapamanızı tavsiye ederim merak etmeyin belli bir süre sonra siz de alışıyorsunuz.

Nepal’de Yaşam-Toplu Ulaşım

Nepal’de hem şehirler arası hem de şehir içlerinde çok fazla ulaşım seçeneğiniz yok.

-Şehirlerarası Ulaşım

Şehirler arası en pahalı fakat en rahat seçenek tabii ki uçak. Yolların bozukluğu ve ulaşım araçlarının yavaşlığı da düşünüldüğünde aslında en ideal seçenek. Üstelik neredeyse dağlık da olsa ülkenin her tarafına yayılmış durumda.

Uçak ile ilgili tek problem pahalı olması ama yabancılara. Şöyle  anlatayım Nepal Hükumeti, kendi vatandaşlarına farklı bir ücret politikası uyguluyor. Yabancılara ise sanki bunu finanse ettiriyor. Örneğin Katmandu-Pokhara arasındaki 200 km ‘lik yolu otobüs ile 10-11 saatte ve hayli yorulmuş olarak 25 $ bir ücretle alabileceğinizi duyunca hemen azami 45 dk yolculuk yapacağınız uçağa yöneliyorsunuz ama kendi vatandaşları 25 $ karşılığında kesilen bilet için 125 $ istenince şaşırıp kalıyorsunuz.

Şehirler arası diğer bir seçenek ise otobüs. Zaten başka bir seçeneğiniz yok. Ücretler NRP ya da $ olarak peşin alınıyor ve size bir bilet veriliyor. Bir bilgisayar kaydı yok. Öyle bir alt yapı da yok. Bileti kaybederseniz yandınız çünkü koltuğun sahibi olduğunuzu ispatlayabileceğiniz hiç bir kayıt yok. 

-Şehiriçi Ulaşım

Şehiriçi en pahalı fakat en rahat seçenek tabii ki taksi. Yolların bozukluğu ve ulaşım araçlarının yavaşlığı da düşünüldüğünde aslında en ideal seçenek. Kullanılan taksiler ise genelde en küçük boy az yakan tek bavulluk 4 kişilik Japon araçları.

Taksi ile ilgili tek problem yolların bozukluğu sebebiyle havaalanı ve otobüs garları hariç taksilerin kiralar gibi kullanılması. Örneğin 5 km ötede bir yere gitmek istiyorsunuz. Hesaplarınızı geri dönüş dahil bir saat bekleme ve 10 km üzerinden yapmanızı istiyorlar. Yani şehir içi saatte 5 km yol yapabildiğiniz de düşünüldüğünde 3 saat parası almak istiyorlar. Nepal’de rayiç bedel km başına 1 $. Hesabınızı buna göre yapabilirsiniz. Fazlasını sakın vermeyin. 

Araç kiralamanızı Nepal’de hiç bir şekilde tavsiye etmem. Oradaki şoförler Dünya’nın en iyi şoförleri ancak siz kullanırsanız o bozuk, dar ve bilinmez yollarda kesin kaza yaparsınız. 

Taksinin dışında en çok kullanılan araç ise kullanım kolaylığı ve her yere ulaşabilmeniz nedeniyle motosiklet. 

Neredeyse herkese 1 motosiklet düşüyor. Hatta Nepal için en genel ulaşım aracı demek de mümkün.

Eğer motosiklet kiralamak isterseniz türüne göre değişen fiyatlara günlük ya da haftalık olarak kiralayabilirsiniz. Motosiklet kiraları günlük 15-30 $ arasında değişiyor.

Bunun dışında 3 tekerli motosikletler, minibüsler ya da otobüsler de toplu taşıma için kullanılıyor.

Hepsinin ortak özelliği özellikle videoda da görüldüğü gibi iş çıkış ve gidiş saatlerinde olmak üzere çok yoğun olmaları. Muavinler yolcuları bu videodaki gibi bir eşya gibi içeriye doğru ittiriyor. Bu sahneye çok fazla tanık oldum.

Şehir içerisinde kullanılan bu tip toplu ulaşım araçlarını neredeyse boş görmeniz imkansız gibi.

Toplu ulaşım ücretleri ise genel olarak nereye giderseniz gidin çok uygun 0,1 $ seviyesinde. Bulabilirseniz tuvalet ücretleri kadar.

Otobüslerin içleri ise bizim bildiğimizden çok farklı. Kendinizi evinizde hissetmeniz için her şey yapılmış gibi.

Nepal’de Yaşam-Reggea ve Bob Marley

Nepal’de dikkatimi çeken bir diğer olay da Nepal halkının Bob Marley sevgisi. Neredeyse tüm halk Bob Marley ile yatıyor onunla kalkıyor. 

Gençler şarkılarını ezbere söylüyor. Bob Marley sayesinde Reggae tüm Nepal’de çok sevilmiş. 

Nepal’e ilk indiğimde bindiğim taksi şoförü tüm arabasının içini dışını reggae ve Bob Marley figürleri ile kaplatmıştı. Sadece Reggae çalan barlar ve kafeler bile bulunuyor. 

Nepal’de Yaşam-Falcılar

Nepal’de falcılık çok iyi para kazandıran bir iş. Üstelik çok da itibarlı. Ülkede herkes falcıların dediklerine inanıyor ve ciddiye alıyor.

Türkiye’dekinin tersine onların gerçekten geleceği görebildiğine ve geçmişle bağlantı kurabildiğine inanıyorlar.

Nepal’de Ölü Yakma Töreni

Bu ülkeye gelen gezginler için en merak edilen en önemli konulardan biri de sanırım es geçilemeyecek Nepal’de Ölü Yakma Töreni ve Yaşanılanlar konusu.

Bu olayla ilgili tüm detayları ortaya koyabilmek için bizzat Jeena ve Ben Pashupatinath Tapınağı’na gidip bu ritüeli seyrettik.

Ölenlerin yakılma sebebi ise Hinduizm inanışındaki ruhun vücuttan serbest olarak çıkarak cennete gitmesi…..

Diğer ilginç tespitim ise bu törenlerde duygusallığa yer olmaması ve malesef bu anda bile kast sistemi kurallarının uygulanmaya devam edilmesi. Bu kapsamda tüm detaylı bilgi, fotoğraf ve videoları Nepal’de Ölü Yakma Töreni ve Yaşanılanlar başlıklı yazımızda bulabilirsiniz.

Benim Nepal’de Yaşam konusunda deneyimleyip aktarabileceklerim bu kadar. Gezginler için işlerine yarayacak daha önce yazılmamış güzel bir özet yaptığımı düşünüyorum. Nepal ile ilgili diğer yazılarımıza Nepal Gezi Rehberi‘nden ulaşabilirsiniz. Sağlıcakla Kalın.