Tüm Baltık Bölgesinin en iyi korunmuş kraliyet bölgesi sanırım Toompea Tepesi’nde bulunuyor, bu nedenle de bölgeye geliyorsanız Toompea Tepesi ve Kalesi Gezisi için mutlaka zaman ayırmanız çok önemli.
İsterseniz bölgenin kafanızda tam olarak oturması için Toompea Tepesi’nin neresi olduğu ile başlayalım.
Toompea, Tallinn şehrinin old town bölgesine 30 m kadar yukarıdan bakan 7 hektarlık bir alana sahip bir tepe. Tüm Tallinn ile birlikte UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alıyor.
Tepenin en önemli özelliği ise halkına da yukarıdan bakması. Bu konuyu şöyle açıklayabilirim. Bahse konu tepe 1200’lü yıllarda burada bir kale inşa edildikten itibaren 1889 yılına kadar adalet dahil yönetsel alanda Tallinn şehrinden bile bağımsız olmuş.
Tepede yaşayan kral ve ailesi, şövalyeler, asiller, tüccarlar ve din adamları vb. soylular kendilerini her zaman aşağıda yaşayan halktan ayrı tutmuşlar. Bu durum Rus yönetimine kadar da aynen bu şekilde devam etmiş.
Bu arada havanın güzel göründüğüne bakmayın. Sıcak ve güneşli gün sayısı senede ortalama 30 gün. Yazın görebileceğiniz gün ortası azami sıcaklık gündüz 19 akşam 10 derece. Yani montsuz gelmeyin üşürsünüz. Benim soğukla sorunum yok sizi düşünüyorum.
Toompea Tepesi Gezisi
Toompea Tepesi’nin Tarihi
Toompea Tepesi, Estonya’da 800 yıldır iktidarın merkezi konumunda olan bir yer. Ancak geçmişi daha eskilere dayanıyor.
Tepeden elde edilen erken arkeolojik kanıtlar, esas olarak 12. yy.ın ikinci yarısına ve 13. yy.ın ilk yarısına ait. Daha küçük miktarlarda bulunan eski buluntular ise kalenin Vikingler döneminde kurulmuş olabileceği görüşünü de destekliyor.
Tepedeki ilk kale 1227-29 yıllarında Alman Şövalyeleri tarafından inşa edilmiş. Zaman içerisinde, Danimarkalı ve Livonyalı Komutanlar ile İsveç ve Rus Valiler Estonya topraklarını buradan yönetmiş. Yani Toompea’nın tarihi için Estonya yöneticilerinin ve güçlerinin tarihi demek mümkün.
Güçlerin zamanla değişmesiyle yöneticiler de değişmiş. Her yönetici tepeyi ve kaleyi kendi ihtiyaçlarına ve zevklerine göre inşa etmiş ve güçlendirmiş. Dönemin en iyi usta yapımcıları ve mimarları burada tepede ve kalede çalışmış. Dolayısıyla bahse konu tepe yüzyıllar boyunca Toompea Kalesi içerisinde modern bir yönetim merkezine dönüşmüş.
Tepede ilk olarak 11.-13. yy. döneminde bugünkü Estonyalıların ataları yaşamış. 1219-1346 döneminde Danimarkalılar, 1347-1561 döneminde Livonya Kardeşliği, 1561-1710 döneminde İsveç Krallığı, 1710-1917 döneminde Rusya İmparatorluğu tepeye ve kaleye hakim olmuş. Özellikle Rus İmparatoriçe II. Katerina döneminde tepe azami ilgi görüp bugünkü haline getirilmiş. Zaten tepedeki çoğu bina da bu döneme ait.
1918-1940 yılları arasında bağımsız Estonya Cumhuriyeti de buradan yönetilmiş. 2. Dünya Savaşı sırasında önce Sovyet sonra Nazi ve sonra 1945 yılında yine Sovyet egemenliğine girmiş ve malesef bu işgal bağımsızlığın kazanıldığı 1991 yılına kadar sürmüş.
Toompea Tepesi’ne Ulaşım
Tallinn oldukça küçük ve estetik bir şehir. Toompea Tepesi ise aslında şehrin tam merkezinde bulunuyor. Eğer merkez bölgede kalıyorsanız zaten tepeye de yürüme mesafesinde bulunuyorsunuz demektir.
Tepe, Unesco Dünya Mirası Listesi’nde olduğu için oldukça iyi korunuyor. Bu nedenle de toplu bir ulaşım imkanı yok. Yapılacak en iyi hareket, tepeye ulaşacağınız noktaya göre uygun otobüs ya da troleybüs duraklarını seçmek ve o durakta inip yürümek.
Toompea Tepesi’nde Gezilecek Yerler
Toompea Tepesi’ni 2 gün içerisinde 2 kez farklı noktalardan giriş yaparak gezdik. Hatta kalenin etrafında da bir tur attık. Toompea Tepesi’ni gezerken gördük ki dönemi itibariyle (1200-1400) inanılmaz bir güzelliğe sahip çok minik bir semt yaratmışlar.
Aslında burası soyluların yaşadığı bir tepe ve vatandaşların yaşadığı alt şehirden buraya geçmek/çıkmak çok yüksek izne tabiymiş. Görülen binalar yeni değil, içlerinde 800 yıllık binalar var. Bizdeki 20 senelik apartmanların eski olduğunu düşündüğünüzde şaşırıp fotoğraf çekmekten başka yapabileceğiniz hiçbir şey yok.
-Riigikogu (Estonya Parlamentosu)
Neredeyse Estonya’nın tüm tarihine tanıklık etmiş bir noktada bulunuyor. 1922 yılında burada bulunan eski binanın yerine II. Katerina’nın emri ile inşa edilmiş. Toom-Kooli Sokağı’nın solunda yer alıyor.
Eğer vaktiniz varsa çarşamba ve cuma günleri saat 12.00’de binayı ücretsiz İngilizce rehberli tur eşliğinde de ziyaret edebilirsiniz. Tur yaklaşık 50 dakika sürüyor ve konferans salonu ile toplantı salonunu görebiliyorsunuz. Eğer niyetlenirseniz bu siteden kendinizi kaydettirmeyi unutmayın.
Adres: Lossi plats 1a, 15165 Tallinn, Estonya Tel: +372 631 6331 Int: https://www.riigikogu.ee/
-Pikk Hermann (Uzun Hermann Kulesi)
Riigikogu (Estonya Parlamentosu) ile bir bütün olan bahse konu kule aynı zamanda ülkenin de sembol yapılarından biri. Özellikle de bağımsızlık söz konusu ise. 1918-1940 arasındaki ilk bağımsızlık döneminde bağımsızlığın simgesi olan bayrak bu kuleden göndere çekilmiş.
Tarih boyunca da Estonya’ya egemen tüm devletlerin bayrakları da yine bu kuleye çekilmiş. İkinci bağımsızlık döneminin başlangıcı olan 1989 yılından beri de her gün doğumunda Estonya Bayrağı bu kuleye resmi törenle çekilmeye devam ediliyor.
46 m yüksekliğindeki kulenin orijini 1370 yılında Alman egemenlik dönemine dayanıyor. İlk defa inşa edildiğinde gözetleme amacıyla kullanılmış. Daha sonradan savunma amacına yöneltilip toplar yerleştirilmiş.
Yüksekteki nöbetçileri soğuktan korumak için ısıtma sistemi bile yapılmış. Kule, 1500’lü yıllara kadar yükseltilerek yenilenmiş ve günümüze kadar ulaşmış.
Adres: 10133 Tallin, Estonya Tel: +372 645 7777 Int: https://www.riigikogu.ee/
-Alexander Nevsky Katedrali
Estonya Parlamentosu’nun hemen karşısında Toom-Kooli Sokağı’nın sağında bulunuyor. Katedralin mimarı Mikhail Preobrazhensky. 1894-1900 yılları arasında Ruslar tarafından güçlerini göstermek amacıyla parlamentonun hemen karşısına yapılan bağışlarla inşa edilmiş.
Burası Tallinn’de bulunan en büyük Ortodoks Kilisesi. 1242’de, günümüz Estonya’sının topraklarında bulunan Peipus Gölü’ndeki Buz Savaşı’nı kazanan Saint Alexander Nevsky’e adanmış. Bir nevi kışkırtma durumu yani.
Görülen katedral Ruslaştırmanın sembolü olarak görüldüğü için Estonyalılar tarafından hiçbir zaman sevilmemiş. Haklılar da ama 1924 yılında yıkmak istemişler ancak Ruslar izin vermemiş.
Ayin ya da koro çalışmasına denk gelirseniz akustiğin muhteşemliğini de kendi kulaklarınızla duyabilirsiniz. Oldukça kalabalık diyebileceğim bir cemaate sahip. İçeride fotoğraf çekmek yasak. Biz burada ilk defa tapınma şekillerinin bizim ibadet şekillerine benzer olduğunu gözlemledik.
Adres: Lossi plats 10, 10130 Tallinn, Estonya Tel: +372 644 3484 Int: https://www.riigikogu.ee/
–Kiek in de Köki Kindlustustemuusem (Kiek in de Kök Müzesi)
Alexander Nevsky Katedrali’nin arkasına gelen Komandandi Bahçesi’nde Ortaçağdan kalma surlar var. Bu bölgede gördüğünüz surlar ve kuleler bugün aynı zamanda bir müze kompleksi olarak kullanılıyor. Müzede Tallinn şehrinin 13.yy. ile 18. yy. arasındaki gelişimini ve savaşlarını takip edebilmeniz mümkün. O döneme ait silahları da görebilirsiniz.
Müzeyi ziyaret ederseniz muazzam manzaranın dışında surlarda bulunan dehlizleri, Neitsitorn (Kız Kulesi), Tallitorn (Sağlam Kule), Lühikese Jala Väravatorn (Kısa Bacak Kulesi) ve Pika Jala Väravatorn (Uzun Bacak Kulesi)’ı gezebilirsiniz. 1300’lü yıllardan günümüze kalan surların içerisinde ve dışında yürüyebilirsiniz.
Surlar aynı zamanda yürüyüş platformu niteliğinde. Farklı zamanlarda hapishane ve silah deposu olarak kullanılan kuleler günümüzde çok daha barışçıl amaçlara hizmet ediyor. Gördüğünüz Neitsitorn (Kız Kulesi) müzenin bölümü. Bu adı almasının sebebi ise zamanında burada fahişelerin hapsediliyor olması. 1373 yılına uzanan bir tarihi var. Aynı zamanda bugün bir kafe olarak da kullanılıyor. Kafe, yazın 11:30-22:00 saatleri arasında açık.
Buradaki en yüksek kule Kiek in de Kök (Mutfak Kulesi). Şehir surlarını bünyesinde Alman yapımı olan bir kule. 1300’lü yıllarda yapılmış. Daha çok top kulesi ve hapishane olarak kullanılmış. Bu adı almasının sebebi kulede nöbet tutanların yukarıdan baktıklarında şehrin mutfaklarında ne piştiğini de görebilmeleri. Bugün de kuleye çıkmanız mümkün.
Eğer vaktiniz varsa surlarda bulunan Ortaçağdan kalma yürüyüş platformuna çıkıp Tallinn’in Ortaçağ savunmasının muhteşem manzarası içerisinde yürüyerek eski şehri seyredebilirsiniz.
Bunun dışında müzeye girmeden kale duvarının diğer tarafına geçerseniz şehrin doğu kısmını görme ve fotoğraf çekme imkanına da sahipsiniz. Surların çevresinde pek çok antik yapı bulunuyor.
Müze 09:00-18:00 saatlerinde açık ve kişi başı ücret 14 €, Aile 28 €. (Çocuklar 8 € 7 yaş altı ücretsiz.).
Adres: Komandandi tee 2, 10130 Tallinn, Estonya Tel: (+372) 644 6686 Int: https://linnamuuseum.ee/en/kiek-de-kok/
-Toompea Postkontor (Postahane)
Toom-Kooli Sokağı’nda devam ediyoruz. Hemen sağımızda bulunan yeşil hatlı bina tepenin Toompea Postahanesi. Binada, Büyük Petro’nun bir tablosu var.
Hafta içi 10:00-17:00 saatleri arasında ziyarete açık. Hemen yanındaki binada ise askerler ve şövalyeler ile ilgili zırh vb. değişik hediyelik eşyalar satan bir dükkan var.
Adres: Lossi plats 4, 10130 Tallinn, Estonya Tel: +372 661 6616 Int: https://www.riigikogu.ee/
-Eesti Muusika- ja Teatriakadeemia lavakunstikool (Tiyatro Akademisi)
Aynı sokaktan devam ederseniz hemen sağınızda 1691 yılında aslında bir kilise okulu olarak inşa edilen Tiyatro Akademisi’ni göreceksiniz. Bina 20. yy.ın başlarından itibaren Tiyatro Akademisi olarak kullanılmaya başlanmış.
O dönemden itibaren tüm Estonyalı film yapımcıları bu merkezde eğitim almış. Hemen dış cephesinde ise okulun lansmanına katılan Rus yönetmen Voldemar Panso’nun cephe heykeli bulunuyor.
Adres: Toom-Kooli 4, 10130 Tallinn, Estonya Tel: +372 627 2860 Int: https://www.riigikogu.ee/
-Eesti Kaubandus-Tööstuskoda (Estonya Ticaret ve Sanayi Odası)
Aynı sokaktan devam ederseniz geldiğiniz Kiriku Plats (Kilise Meydanı)’ın sol köşesinde bulunan Estonya Ticaret ve Sanayi Odası’nı göreceksiniz.
1989’dan beri görülen binada işlevine devam eden örgütün 3000 üyesi varmış. Binayı 08:30-17:00 saatleri arasında ziyaret edebilirsiniz.
Adres: Toom-Kooli 17, 10130 Tallinn, Estonya Tel: +372 604 0060 Int: https://www.riigikogu.ee/
-Toomkirik (Aziz Mary Katedrali)
Kiriku Plats (Kilise Meydanı)’a adını veren Toomkirik’in inşa tarihi 13. yy.a kadar dayanıyor. Mükemmel korunmuş. Ortama uyan gerçekten güzel bir katedral.
Katedrale giriş ücreti 2 €. 5 € (Çocuklar 3 €-Tallinn Card Ücretsiz) karşılığında 140 basamaklı kuleye de çıkabiliyorsunuz. Katedrali 09:30-17:30 saatleri arasında ziyaret edebilirsiniz.
Katedralin hemen karşısında ise Eesti Evangeelse Luterliku Kiriku Konsistoorium (Estonya Evanjelist Lüteriyen Kilisesi Kardinaller Kurulu Binası yer alıyor. Burası 1400’lü yıllarda soyluların çocuklarının beraber okuduğu bir ilk okulmuş. Hayretler içinde kaldım.
Adres: Toom-Kooli 6, 10130 Tallinn, Estonya Tel: +372 644 4140
-Eestimaa Rüütelkonna Hoone (Estonya Şövalyelik Binası)
Bina daha çok Estonyalı Alman soyluları tarafından kullanılmış. Malesef bir zamanlar bu binayı kullanan şövalye unvanlı bir çok kişi iki Dünya Savaşı ve Sovyet işgali sırasında öldürülmüş.
Adres: Toom-Kooli 17, 10130 Tallinn, Estonya Tel: +372 604 0060 Int: https://www.riigikogu.ee/
-Eesti Vabariigi Valitsus, Riigikantselei, Stenbocki Maja (Estonya Cumhuriyeti Hükumeti, Devlet Başbakanlığı, Stenbock Evi)
Katedrali arkanızda bıraktıktan sonra soldan devam ederseniz Stenbock Evi de denen Rahukohtu Sokağı’ndaki Devlet Başbakanlığı konutuna ulaşabilirsiniz.
Halihazırda binada Estonya Cumhurbaşkanı yaşıyor. Aynı zamanda şehrin de en güzel binası kabul ediliyor.
Binanın girişinde ise 2. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında komünist Sovyet yönetimince katledilen Eston aydınların isimlerinin yazılı olduğu bir anı tableti var.
Adres: Rahukohtu 3, 10130 Tallinn, Estonya Tel: +372 693 5555
-Patkuli Vaateplatvorm (Patkuli Seyir Terası)
Seyir terasını haritasız bulmak ve ulaşmak zor. Ancak kesinlikle buna değer. Çünkü selfie fotoğrafı alacağınız yer tam olarak burası. Devlet Başbakanlığı konutuna geldiğinizde sağ taraftan devam edip kalabalığı takip etmeniz sanırım yeterli olacaktır.
Burası için Tallinn’de en çok fotoğraf çekilen yer olduğunu söyleyebilirim. Özellikle Baltık Denizi manzarasında Ortaçağdan kalma kulelerin güzel manzarasını sunan Tallinn Old Town (Alt Şehir) gerçekten bu noktadan bir başka güzel. Renkler gerçekten harika.
Özellikle limandaki gemilere dikkat. Çünkü direkt buradaki kalabalığa yansıyor. Çok geniş de bir alan olmadığı için insansız fotoğraf çekmekte hayli zorlanıyorsunuz.
Arka planda kalabalık olmadan harika fotoğraflar çekmek istiyorsanız burayı sabah ya da akşam saatlerinde ziyaret etmelisiniz.
İsterseniz buraya Toompea Tepesi’nin etrafından Toom-Kooli patikasını kullanarak dolanıp Patkuli Trepp (Patkuli Merdivenleri) vasıtasıyla direkt ulaşabilirsiniz.
Adres: Rahukohtu, 10130 Tallinn, Estonya Tel: +372 645 7777
-Kohtuotsa Vaateplatvorm (Kohtuotsa Seyir Terası)
Toompea Tepesi’ndeki ikinci seyir terası tepenin doğu köşesinde bulunan Kohtuotsa Seyir Terası. Burası Patkuli Vaateplatvorm’un 100 m ilerisinde ancak bahse konu seyir terasının diğer tarafında yer alıyor. Bu teras da eski şehir çatılarını ve kulelerinin panoramik manzaralarını modern şehir silueti fonunda görüyor.
Modern şehir merkezinin ötesinde, Sovyet tarzı blok apartman binalarının bulunduğu Lasnamäe Banliyösü de görüş alanınızda.
Adres: Kohtu 12, 10130 Tallinn, Estonya Tel: +372 645 7777
-Lühike Jalg (Kısa Bacak Sokağı) ve Pikk Jalg (Uzun Bacak Sokağı)
Toompea Tepesi, eski şehire birbirini tamamlayan Lühike Jalg ve Pikk Jalg ile bağlı. Giriş çıkış kontrollerini ise bu sokaklar üzerinde bulunan Lühikese Jala Väravatorn (Kısa Bacak Kulesi) ve Pika Jala Väravatorn (Uzun Bacak Kulesi) ile sağlamışlar. Bu kuleler daha önce anlattığımız Kiek in de Kök Müzesi’ne bağlı olduğu için bilet almanız halinde gezebilirsiniz.
Toompea Tepesi gezimizi artık bitiriyoruz. Tepeden ayrılmak için yine buraya geldiğimiz Pikk Jalg (Uzun Bacak Sokağı)’ı kullanıyoruz.
Sokak üzerinde eski şehre kısa yoldan ulaşmak için Lühikese Jala Väravatorn (Kısa Bacak Kulesi) var.
Şu an görmüş olduğunuz bina 1938 yılında kurulan Eesti Teaduste Akadeemia (Estonya Bilimler Akademisi).
Sadece bu sokağı bile yürüseniz şehrin en güzel görülecek yapılarını görebilirsiniz. Toompea Tepesi ile Alt Şehri yani soylular ile vatandaşları yüzlerce yıl ayıran bu sokak Tallinn’in ilk caddesi olarak kabul ediliyor. Şimdi bu sokakta ressamlar resimlerini yapıyor, müzisyenler ayak üstü konserlerini veriyor.
Alexander Nevsky Katedrali’nin arkasından başlayan sokak yolun sonunda görülen ve Alt Şehir bağlantısı kabul edilen Pika Jala Väravatorn (Uzun Bacak Giriş Kulesi)’da bitiyor. Kulenin altında demirden büyük bir kapı var. Caddeye Alt Şehir’den çıkabilmeniz için bu kapıdaki muhafızları da geçmeniz gerekiyormuş. Buradan itibaren ise Paks Margareeta yani şişman Margareeta Kulesi’ne kadar devam ediyor.
Toompea Tepesi’nde Ne Yenir? Nerede Yenir?
Şehre özgü kafelerin yer aldığı bölgede harika bir ortamda bir şeyler yiyip içmeniz mümkün. Ancak bu bölgenin şehrin geneline göre biraz daha pahalı olduğunu da belirtmeliyim.
Bölgede deneyimlediğimiz iki yer mevcut. Kahvaltı ya da yemeği bazında Neitsitorn (Kız Kulesi) ve Pikajala Kohvik. Bu kapsamdaki tüm bilgi ve fotoğrafları Tallinn’de Ne Yenir? Nerede Yenir? başlıklı yazımızda bulabilirsiniz.
Değerlendirme
Toompea Tepesi, sadece Tallinn’in değil tüm Estonya’nın da kalbi. Bu nedenle özellikle bir tam gün ayrılarak gezilmesi önemli.
Özellikle fotoğrafçı iseniz kalenin dolayısıyla tepenin çevresinde de bir tur yapmanız elzem. Böylece tarihi bir şehir nasıl korunup bir kültür ve turizm merkezi haline getirilebiliyormuş yerinde görebilirsiniz.
Tallinn ile ilgili diğer yazılarımız için Tallinn Gezi Rehberi‘ne, Baltıklar ile ilgili planlama yapıyorsanız Baltık Gezi Rehberi‘ne bakmayı unutmayın. Sağlıcakla Kalın.