- Porto Katedrali (Sé do Porto)
- Dünya’nın En Güzel Kitapevi Livraria Lello
- Porto’nun Simgesi Ponte Dom Luís I Köprüsü
- Douro Nehri’nin Rabelo Tekneleri
- Porto’da Ne Yenir? Nerede Yenir?
- Porto Ulaşım Sistemi
- Porto’nun Merkez Semti Vitória
- Riberia, Porto’nun Eski Pitoresk Limanı
- Douro Nehri’nin Karşısı Vila Nova de Gaia
- Kış Ortasında Porto Gezisi
Avrupa’da kışın üşümeden gezmek istiyorsanız herkese Kış Ortasında Porto Gezisi yapmasını tavsiye ederim. Şubat ayında bile hava 14 derece ortalama ile seyrediyor. Yani şöyle açıklayabilirim. İstanbul’dan uçakla 4,5 saat uzaklıkta okyanus ikliminin Akdenizindesiniz.
Porto, Lizbon’dan sonra Portekiz’in ikinci büyük şehri. Banliyöleri ile birlikte yaklaşık nüfusu 1,5 milyon. Ancak bu Akdenizlilik havası maalesef insanlara da yaramış. Tüm işler nasıl olsa biter havası hâkim olmaya devam ediyor.
Yine de Lizbon’da gördüğünüz göçmenleri burada neredeyse göremiyorsunuz. Bu konuda belediyenin çok sıkı bir politika izlediğini değerlendiriyorum. Çünkü birbirlerine yakın ve ulaşım sıkıntısı olmayan söz konusu şehirler arasında bu kadar fark olması gerçekten çok garip.
Diğer taraftan bilmeyenler olabilir Porto, Portekiz’in adının geldiği ve ilk Dünya İmparatorluğu donanmasının da çıktığı yer. Ancak, hepimizin sandığı gibi okyanus kıyısında değil zaten bölgedeki tüm şehirlerde durum bu.
Şehirleri hem okyanustan yararlanacak hem de okyanustan korunacak şekilde okyanusa akan bir nehrin/derenin iç taraflarına kurmuşlar. Bu haliyle de keşifler çağının pek çok önemli olayına tanıklık etmiş ve o dönemin izlerini hala taşıyan bir şehir Porto.
Porto Gezisi
Turizm
Porto’ya kimliğini veren üç şey İşkembe (hikâyesi sonraki karelerde), meşhur Douro Nehri ve tabii ki bu nehrin vadilerinden tat alan Porto ya da Douro Şarabı.
Nehir Porto’nun özeli. Hani İstanbul’dan boğazı alırsanız ne olursa Porto’ya da aynısı olur. İspanya’da doğup 800 km yol alan nehir okyanusa karışmadan hemen önce Porto’yu da ikiye ayırıyor.
Şehrin en az 2000 yıllık tarihi var. Şehrin orijinalliğini o kadar güzel korumuşlar ki 1996 yılında UNESCO tarafından dünya mirası listesine alınmış.
İşin ilginci burada 15. yy.’dan kalma evler bile var. Tarihi eser demiyorum, insanların içinde yaşadıkları evler bunlar hala. Saygı duymamak elde değil, hep aynı aile, onlarca nesil, büyük bir gelenek aynı evden geçmiş. Evlerin duvarında yapım yıllarının yazılı olduğunu görüyorsunuz.
Ah ah…Yönetim kentsel dönüşüm demiyor, yüzlerce yıl aynı evde yaşayan nesiller rantsal dönüşüm derdinde değil. Alışık olmadığımız bir olay anlıyorum aslında ama bir yandan da anlamakta güçlük çekiyorum.
Tabii ki bu koruma anlayışı ve devlet destekli müthiş tanıtım Porto’nun turizm kapasitesini de etkilemiş. Son yıllarda Avrupa gezi destinasyonlarında hep ön planda. 2012 ve 2014 yıllarında en iyi destinasyon ödülü almış. Kesinlikle de hak ediyor.
THY’nin direkt uçuşları ise meraklı Türkleri de buraya çekmiş. Francisco Sá Carneiro Havaalanı’nda Güldür Güldür’den Alper Kul (İsmail Canevimden) ve Aylin Kontente Kul (Burcu Yerler) ile karşılaştık. Merhabalaşıp geçtik.
Porto’nun Tarihi
Şehrin en az 200 yıllık tarihi olsa da Dünyaca tanınması bir evliliğe dayanıyor. 1387 yılında Portekizli John I ile İngiliz Kralı III Edvard’ın torunu Philippa of Lancaster Porto’da evlenmiş.
Açıkçası birden aklıma bizim Game of Thrones dizisindeki kral ailesi olan Lannisterler geldi. Çünkü bu evlilik; aslında dünyanın kayıtlı ilk askeri müttefiklik anlaşması olarak kabul edilen Windsor Anlaşması’nı (Portekiz-İngiltere askeri ittifakı) sembolize ediyor.
Yani ülkelerden birine saldırı olursa bu iki ülkeye de yapılmış sayılıyor ve diğeri yardıma koşuyor. Hatta NATO oluşumunun da bu anlaşmadan ilham aldığı söyleniyor.
İşte bu evlilik aynı zaman Dünya tarihindeki dönüm noktalarından biri. Hani Lizbondaki Keşifler Anıtı’nın en önünde bulunan tüm keşiflerin alt yapısını hazırlayan ünlü Prens Denizci Henri varya işte bu anlaşmalı evlilik neticesinde 1394 yılında Porto’da doğmuş.
Prens Denizci Henri’nin iki de kardeşi var. Prens Duarte ve Prens Pedro. Portekiz denizciliğinin emekleme aşamasında olduğu o yıllarda Kuzey Afrika Fas kıyılarındaki Septe büyük bir ticari limanıymış. Afrika’yı boydan boya geçen deve kervanları buraya altın, fildişi, abanoz ve köle getiriyorlarmış. Prensler büyüyünce veliaht prensler arasında sürtüşme de başlamış. Kral John I, oğullarının birbiriyle savaşmasından korkuyormuş.
İşte bu yüzden Porto’da donanma inşa ettirerek 1415 yılında Prens Denizci Henri’yi yıllarca egemenliği altında yaşadıkları Mağrip topraklarını ele geçirmek için Afrika’ya göndermiş. Prens Denizci Henri Septe’yi ele geçirince o büyük keşifler çağı da başlamış. Yani keşifler çağının başlangıç noktası Porto.
Portolulara işkembeci diyorlar. Çünkü Prens Gemici Henry’nin Fas seferinden başlayıp keşifler süresince geçen 200 yıl boyunca sefer için hazırlanan filoların kumanyalarını sağlamak üzere Porto ve civarında bulunabilen tüm hayvanlar kesilmiş. Etler gemilere yüklenirken Porto halkına sadece işkembeler kalmış. Porto usulü Dünyaca ünlü işkembe yemekleri işte ta…bu dönemden kalma.
Portolulara işkembeci diyorlar. Çünkü Prens Gemici Henry’nin Fas seferinden başlayıp keşifler süresince geçen 200 yıl boyunca sefer için hazırlanan filoların kumanyalarını sağlamak üzere Porto ve civarında bulunabilen tüm hayvanlar kesilmiş. Etler gemilere yüklenirken Porto halkına sadece işkembeler kalmış. Porto usulü Dünyaca ünlü işkembe yemekleri işte ta…bu dönemden kalma.
-Porto-Osmanlı İlişkisi
Bu 200 yıllık dönem İmparatorluk donanması ile Osmanlı İmparatorluğu donanması arasında Afrika, Arap Yarımadası ve G.Asya denizlerinde mücadelelerle geçmiş.
İmparatorluğun zenginleşmesinin de tarihten silinmesine de Osmanlı İmparatorluğu sebep olmuş. Bu olayın ayrıntılarını Jerónimos Manastırı ve Portekiz’in Simgesi Belem Kulesi yazılarımızda okuyabilirsiniz.
-Napolyon Savaşları
Napolyon Savaşlarını hepiniz duymuşsunuzdur. 1807-1814 yılları arasında Napolyon Savaşlarının İber Yarımadası’ndaki bölümünde yukarıda bahsettiğim Windsor Anlaşması işlemiş ve Fransızlara karşı İngilizler, Portekiz kuvvetleri ile beraber savaşmış.
Hikayesine gelince Napolyon İngiltere’yi tam abluka altına almak için Portekiz’den “limanlarını İngiltere’ye kapatmasını ve İngiltere’ye savaş ilan etmesini istemiş. Böylece İngiliz ticaretini engelleyerek, bu ülkeyi barışa zorlamak için oluşturulan Kıta Ablukasını tamamlayacaklarmış. Daha önce anlattığım üzere Gemici Henri bile İngiliz-Portekiz bağının eseri. Portekizliler bunu kabul etse de harekete geçmekte çok ağır davranmış. Hatta baskı yapılınca da bunu reddetmiş.
Napolyon 30000 kişilik bir kuvveti talebini reddeden Portekiz’i fethetmek için göndermiş, Çok kan akmış. Portekiz kraliyet ailesi Brezilya’ya kaçmış. İşte burada tarihi müttefik İngilizler ortaya çıkarak Portekiz’i savunmuş, 1809 yılında Fransızları Porto’dan çıkarmışlar.
Abluka sonrasında ise Porto hızla gelişme başlamış. Egemen olunan kolonilerden gelen ticaret kaynaklı para ile Avrupa’nın önemli ve zengin kentlerinden biri haline gelmiş. Bugün de şehrin sokaklarında dolaşırken işte o zenginliği hissedebiliyorsunuz.
Fado
Her ne kadar Fado denince Lizbon akla gelse de bunun doğru olmadığını Porto’ya gelince kendi gözlerimle gördüm. Hatta Portolu fadistaların tarihte donanmanın esas çıkış yerinin Porto olmasından dolayı Fadonun da çıkış yerinin Porto olduğu iddialarına da tanık oldum.
Bu nedenle yazımın hemen başında önemine istinaden bu konuyu da ele alma gereği hissettim. Kökenini gidip de geri dönmeyen denizcilerin ardından Portekizli kadınların denize karşı yaktığı ağıtlar oluşturur. Gerçeği söylemek gerekirse buraya bir daha gelme sebeplerimden biri. İlk defa dinlediğimde de çok etkilenmiştim.
İnsanın içine içine işleyen, birkaç dakika içinde mutluluğu hüzne çevirebilen damardan giren okyanus tınıları da diyebilirim. Yüzyıllardır değişmemiş oldukça sade. Akdeniz müziklerine hiç benzemiyor. Akdeniz müziklerinde bir sıcaklık hissedersiniz, fado size bunu hissettirmez, çünkü bir deniz müziği değil, okyanus müziği.
Çoğunlukla Portekiz’in kendine özgü Portekiz gitarı kullanılıyor. Damla şeklinde farklı tınıya sahip daha çok mandoline benzer tınısı olan bir gitar İspanyol gitarı ile beraber sahne alınıyor. Fadista tarafından yorumlanıyor. Mikrofon yok bu nedenle güçlü bir nefes ve ses şart.
Fado temelde ağıt gibi görünse de günümüzde her telden melodileri var. Acılı, kederli, neşeli, atışmalı, kadın sesi, erkek sesi…
Bir de güzel bir ananesi var. Sokaktan geçen eski ve yeni fadocuların herhangi bir mekana girdiğinde orada şarkı söyleme hakkı da varmış. Gelir söyler ve giderlermiş. Yerine bir başkası gelir devam edermiş.
Yani özetlersek buralara kadar gelip de bir fado gecesine katılmadan dönerseniz kusura bakmayın boşuna gelmişsiniz derim. Özellikle Riberia bölgesinde yemek yerken Fado dinleyebileceğiniz birçok mekan var. Bu konu ile ilgili detaylı tüm bilgileri Porto’da Ne Yenir? Nerede Yenir? başlıklı yazımızda okuyabilirsiniz.
Porto Ulaşım Sistemi
Porto ulaşım sistemi özetlenmeyecek kadar özel ve değişik bir sistem. Bu kapsamda tüm sistemi sizler için ortaya koyan ayrı bir güzel yazı hazırladık. Bu yazıda tren ile Lizbon’dan Porto’ya nasıl gelebileceğinizi de anlattık.
Porto Francisco de Sá Carneiro Havalanı (OPO)’ndan Şehir Merkezine Ulaşım, Porto Card, Andante 24 Kartı, metro, otobüs, tramvay, feniküler, teleferik, tren ve tekne turu kullanımı ile ilgili tüm detaylı bilgiler için tıklayınız.
Porto’da Gezilecek Yerler
Vitória, Baixa, Riberia ve Vila Nova de Gaia tek tek ele alınıp gezilmesi gereken Porto’nun güzel semtleri. Ben de yaptığım gezileri linkleri ile birlikte anlatmaya çalıştım.
-Vitória
Porto’nun merkez semti Vitória için şehrin kalbi de diyebiliriz. Porto’daki büyük meydanlar, görkemli caddeler ve butik alışveriş bulvarları bu semtte bulunuyor.
Tarihi semt aynı zamanda Porto old town bölgesinin de kuzey kısmını oluşturuyor. Bu semtin kuzey sınırlarından itibaren modern Porto yapılaşması başlıyor.
Burası hem geleneksel hem de modern yönleriyle kentin dönüşümüne öncülük eden sade ama havalı bir Porto semti. Riberia’dan sonra dar Arnavut kaldırımlı sokakları, nostaljik tramvayları ve eski evleri ile Porto’nun turizmine katkısı oldukça büyük.
Vitoria’da gezilecek yerler kapsamında daha çok Porto’nun en çok ziyaret edilen yeri Clérigos Kilisesi (Igreja dos Clérigos), kendi kategorisinde Dünya’nın en önemli müzelerinden biri kabul edilen Portekiz Fotoğraf Merkezi (Centro Português de Fotografia), Dünya’nın en küçük evinin bulunduğu Carmo and Carmelitas Kilisesi (Igreja do Carmo ve Igreja dos Carmelitas), Dünya’nın en ünlü kitapevlerinden biri olan Livraria Lello (Lello Kitapevi) ve Flanders mimarisinin izlerini taşıyan Porto Belediye Binası (Câmara Municipal do Porto) öne çıkanlar arasında.
Vitória ile ilgili tüm detaylı bilgi ve fotoğrafları Porto’nun Merkez Semti Vitória başlıklı yazımızda bulabilirsiniz.
-Riberia
Riberia, Porto’nun Eski Pitoresk Limanı aslında. Sözlük anlamı resmi yapılmaya değer görüntü. Bence de çok haklılar çünkü şahsen benim Porto’ya gelme sebebim de daha önce gördüğüm muhteşem Riberia fotoğraflarıydı.
Riberia, şehrin Douro Nehri’ne kuzeyden bakan kıyı semti. Bu semt hemen kuzeyinde bulunan tarihi Vitória semti ile birlikte Porto’nun da old town diyebileceğimiz bölgesini oluşturuyor.
Zaten 1996 yılında tümüyle UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınmış. Dolayısıyla tarihi merkezin en çok turist çeken bölgesi de burası.
Foto severler için özellikle akşam güneş batışı çok önemli. Güneş, Riberia’yı tam karşıdan görecek şekilde dik batıyor. Yani, güneş batarken güneşi arkanıza almanız halinde bu miras siz foto severler için de geniş bir hazineye dönüşüyor.
Riberia’da gezilecek yerler kapsamında daha çok şehrin Dünyaca ünlü sahil şeridi (Cais da Ribeira), şehrin koruyucusu Fernandina Duvarı (Muralha Fernandina), Dünyaca ünlü Porto’nun simgesi Ponte Dom Luís I Köprüsü, Rabelo Tekne Turu (6 Köprü Turu), devlet adamlarının ağırlandığı Bolsa Sarayı (Palácio da Bolsa), şehrin İstiklal Caddesi Çiçek Caddesi (Rue das Flores), Merhamet Kilisesi (Igreja da Misericórdia), şehrin mimari tarzını değiştiren Maya Evi (Casa dos Maias), çinileri ile Dünyaca ünlü São Bento İstasyonu (Porto São Bento), Aziz Ildefonso Kilisesi (Igreja Paroquial de Santo Ildefonso) ve şehrin en eski yeri kabul edilen Porto Katedrali (Sé do Porto) öne çıkanlar arasında. Riberia ile ilgili tüm detaylı bilgi ve fotoğrafları Riberia, Porto’nun Eski Pitoresk Limanı başlıklı yazımda bulabilirsiniz.
-Vila Nova de Gaia
Douro Nehri’nin Karşısı Vila Nova de Gaia, Porto şarabı endüstrisinin merkezi olarak biliniyor. Bu nedenle de hem tur hem de tadım imkanı sunan şarap mahzenleriyle dolu.
Tabii ki bu mahzenler eski Gaia limanı ile de doğrudan bağlantılı. Rabelo Tekneleri ile nehrin yukarısındaki vadilerden taşınan şarap varilleri burada tüccarlara satılıp pazarlanmak üzere mahzenlere taşındıktan sonra elde edilen para ile ihtiyaç olunan malzeme alınır ve tekrar nehrin yukarısına gönderilmek üzere teknelere yüklenirmiş.
Bir önemli konu da Portekiz isminin çıkış yeri olması. Milattan önce 136 yılında Romalılar bölgeyi işgal etmiş ve buraya Portus Cale’yi kurmuş. Portekiz’in orijinal ismi işte buradan geliyor. Zaman içerisinde yuvarlanarak Portekiz olmuş. Portus Cale denen yer ise bugünün Vila Nova de Gaia bölgesi.
Yani Vila Nova de Gaia; tarih boyunca limanı, mahzenleri ve rabelo tekneleri ile Portekiz ile bütünleşmiş bir yer.
Vila Nova de Gaia’da gezilecek yerler kapsamında daha çok Dünyaca ünlü Porto’nun simgesi Ponte Dom Luís I Köprüsü, Riberia’nın en iyi fotoğraflarını alabileceğiniz Gaia Sahil Şeridi (Cais da Gaia), eski liman, Dünyaca ünlü Porto Şaraplarının imal edildiği imalathaneler, Rabelo Tekne Turu (6 Köprü Turu) ile şehre yukarıdan bakma imkanı veren Teleférico de Gaia (Gaia Teleferiği) ve Mosteiro da Serra do Pilar öne çıkanlar arasında. Vila Nova de Gaia ile ilgili tüm detaylı bilgi ve fotoğrafları Douro Nehri’nin Karşısı Vila Nova de Gaia başlıklı yazımızda bulabilirsiniz.
Porto’da Ne Yenir? Nerede Yenir?
Porto oldukça turistik ve eğlenceye açık bir yer olduğu için restoran ve yemek çeşitleri bakımından da oldukça zengin. Burada değişik bir şeyler tatmak için bir çok seçenek bulunuyor.
Bu nedenle de bu başlık altında deneyimlerimizi özetlemek yerine ayrı bir yazıda genişçe yazmayı tercih ettim.
Porto’da deneyimlediğimiz mekanlar ve tatlar ile ilgili detaylı tüm bilgileri Porto’da Ne Yenir? Nerede Yenir? başlıklı yazımızda okuyabilirsiniz.
Porto’da Nerede Kalınır?
Riberia geç vakitlere kadar eğlenebileceğiniz barlar ve fado dinleyebileceğiniz restoranları ile ünlü. Tabii ki bir de fotoğraf çekimi için en doğru yer olması.
Tüm bu faktörler otel seçimimizi de oldukça etkiledi ve Porto gezisi kapsamında seçimimizi Bolsa Sarayı (Palácio da Bolsa)’nın hemen yukarısında sahil şeridine (Cais da Ribeira) 500 m mesafede bulunan 3 yıldızlı Hotel da Bolsa’dan yana kullandık.
Ulaşımı bu kadar kolay bu kadar merkezi bir otel bulamazsınız. Riberia’da olması ise ekstra bir avantaj. Bu bölgede bu fiyata sadece apart kiralayabilirsiniz.
Kahvaltısı çok muhteşem değildi ama 3 kişilik odaya 2 gece oda-kahvaltı ve ayakbastı vergileri dâhil sadece 154 € verdik. Otelden de çok memnun ayrıldık. Bu da eğlenceyle bütünleşmiş lokasyon da göz önünde bulundurulursa oldukça iyi bir fiyat. Kesinlikle tavsiye ediyorum.
Porto’da Alıveriş
Porto, hem hiç bir yerde bulamayacağınız şarabı hem de el yapımı ayakkabıları ve deniz mahsulleri konserveleri ile ünlü bir şehir.
Hediyelik eşya almak istiyorsanız gideceğiniz yer ise şehrin İstiklal Caddesi Çiçek Caddesi (Rue das Flores).
Özellikle kış aylarında bölge de çok da kış olmadığı için bizim mevsimlik olarak giydiğimiz el yapımı ayakkabılarda ciddi indirimler oluyor. Türkiye’de kesinlikle çok yüklü meblağlar vermeniz gereken ayakkabıları şehrin alışveriş caddesi kabul edilen Santa Catarina Caddesi (Rua de Santa Catarina)’nde 50 € seviyesinde alabiliyorsunuz.
Bu ayakkabıların fabrikasyon ayakkabılara göre daha sağlam olduğu da ispatlanmış. Çoğumuzun giydiği marka ayakkabılardan çok daha kaliteli. Basit bir örnek vermem gerekirse eşim aldığımız el yapımı harika ayakkabıyı 7 senedir giyiyor. Ufak bir tamirat gerekti tamirciye götürdük. Ayakkabı tamircisi bile ayakkabının el yapımı olduğunu hemen anlayıp çok değerli olduğunu söyledi. Yani indirim gördüğünüz her yere uğrayın her keseye göre beğendiğiniz ayakkabıyı mutlaka alın. Benden söylemesi…
Şarap olayına yer yer değindim. İster Douro Nehri’nin Karşısı Vila Nova de Gaia başlıklı yazımızda anlattığımız şarap imalathanelerinden isterseniz Porto’nun en büyük alışveriş merkezi El Corte Ingles’den olsun mutlaka ama mutlaka Porto Douro Şarabı alıp sevdiklerinize götürün. Çünkü bulursanız ödeyeceğiniz dudak uçuklatan ücret bir tarafa Türkiye’de neredeyse Porto Douro Şarabı da yok.
Yeri gelmişken Porto’da dönmeden önce genel olarak nereden alışveriş yapacağız derseniz en doğru tercih El Corte Ingles.
Genelde avm önermem ancak uğramanızı şiddetle tavsiye ederim. Özellikle de hediyelik için. Singapur‘dan başka hiç bir yerde bulamadığım TWG çaylarını burada görünce nasıl sevindiğimi anlatamam.
Bir de deniz mahsullerini seviyorsanız indirime girmiş tüm konserveleri çantanıza doldurun. Morina, sardalya ve mezgit favori balıklardan ancak ahtapot ve kabuklu deniz ürünlerini de unutmamak lazım. Çünkü aynı ürünlerin ithllerini bizim lüks supermarketlerde 3 katı fiyatına görünce çok ciddi pişmanlık yaşayabilirsiniz.
Bir tiyo daha vereyim otellerden El Corte Ingles alışveriş merkezine servis var. Resepsiyona söylerseniz sizi servis ücretsiz olarak buraya bırakıyor. Dönerken de eliniz yüklü olacağından taksi kullanabilirsiniz (Riberia’ya 3 km) ya da hemen karşısında bulunan Sarı Hat Joao de Deus Metro Durağı’nı kullanabilirsiniz.
Değerlendirme
Porto; gerek tarihi, gerekse kültürü ile çok güzel bir şehir. Genel Avrupa anlayışından ayrıldığı bir çok yönü var ve günümüzde tüm bu yönler değerlendiriliyor. İnsanların da davranışları aynı bizim insanımız gibi. Sıcak ve doğal.
Bu nedenle Porto’ya giderseniz hiç yabancılık çekmeyeceksiniz. Ben de kışın yaptığımız Porto gezisi kapsamında önemli gördüğüm hususları geniş kapsamlı linkler ile birlikte anlatmaya çalıştım. Kullanacaklar için umarım yaralı olmuştur. Bu güzel şehir için 3 günün yeterli olduğunu düşünüyorum. Bilginize…
Porto ile ilgili diğer yazılarımız için Porto Gezi Rehberi‘ne bakmayı unutmayın. Sağlıcakla Kalın.
