Mikhail Vassilievich Frunze Müzesi

Başkent Bişkek‘te gezilmesi gereken önemli noktalardan biri de ünlü Kızıl Ordu’nun kurucusu Mikhail Vassilievich Frunze Müzesi (М. В. Фрунзенин Үй-музейи).  

Zaman zaman gündeme gelen İstanbul’da Taksim Meydanı’nda yer alan Cumhuriyet Anıtı’nda Atatürk’ün arkasında heykeli bulunan Rus Generallerinden biri o.

Sovyet Devrim tarihinde Frunze’nin önemi çok büyük. Kendisi 1885 yılında o zamanki adıyla Türkistan bölgesine bağlı o zamandaki adıyla Pişpek’te ailesinin 5 çocuğundan biri olarak doğmuş.

Aslen Kırgızistan doğumlu olduğundan ölümünden sonra 1926 yılında Pişpek’in adı bile Frunze olarak değiştirilmiş.

Sadece 40 yıl yaşamış olmasına rağmen ömrüne çok şey sığdırmış. Kendisi Orta Asya’ya komünizmi getiren kişi olarak biliniyor. Garip ama Kırgızlar ise bağımsızlıktan sonra bile ülke için çok şey yaptığına inandıkları hemşehri generallerinden gurur duyuyorlar. 

Genel olarak bakıldığında müze de sergilenen eserler kendisinin SSCB döneminde ne kadar çok emeği olduğunu anlatıyor. Diğer taraftan ise aynı kişi Türkistan’ın SSCB’ye ilhakı sürecinde verdiği katliam emirleri ile de meşhur. Bu da Kırgızlar için değişik bir çelişki zaten.

Başkentte adına açılmış müzede kendisi ile ilgili bu kapsamda her şeyi bulmak mümkün. 

Mikhail Vassilievich Frunze Müzesi’ne Ulaşım

Adres: 364 Frunze Street, Bishkek, Kırgızistan Tel: +996 312 625 031

Buradaki en önemli nokta tabii ki buraya nasıl geleceğiniz. Müze Ala Too Meydanı (Ала-Тоо Аянты)’nın sadece 200 m kuzeyinde bulunuyor. Şehrin tam merkezinde yani. Arabanız varsa ulaşım çok zor değil ancak ben Polisler nedeniyle Kırgızistan’da araba kiralamanızı kesinlikle tavsiye etmiyorum.  

Bişkek’te kalacaksanız şehir turları genelde buraya uğramıyor. Müzeyi kendiniz de rahatlıkla gezebilirsiniz. Tek yapacağınız sadece 10 Som verip Ala Too Meydanı (Ала-Тоо Аянты)’na ya da yakınına giden bir marshrutkaya ya da troleybüse binmek ya da şehir içerisinde 150-200 Som verip taksiye binmek ki rahatlığınız açısından tavsiyem kesinlikle bu.

Mikhail Vassilievich Frunze Müzesi Giriş Ücreti ve Çalışma Saatleri

Giriş ücreti kişi başı 30 Som. Pazartesi hariç müze her gün 09.30 17:30 saatleri arasında ziyarete açık. 

Mikhail Vassilievich Frunze Müzesi 

-Mikhail Vassilievich Frunze Evi

Müzenin içerisinde girişinde en alt katta bir ev sergileniyor. Gördüğünüz bu kamış çatılı kerpiç ev, General Mikhail Vassilievich Frunze’nin gerçekten doğup büyüdüğü ev. 

Evin hemen dışında bulunan tabelada “Vladimir Lenin’in talebesi, Komünist Parti üyesi ve Sovyetler Birliği devlet adamı Mikhail Vassilievich Frunze, 2 Şubat 1885’te bu evde dünyaya geldi.” yazılı bir tabela duruyor.

Ev, şehirdeki hastanenin askeri başhekimi olan babası Moldova asıllı Vasiliy Frunze tarafından Rus göçmeni Mavra Boçkaryöva ile evlendikten sonra yaptırılmış. Frunze 11 yaşına kadar bu evde yaşamış.

Tek katlı müstakil ev; mutfak, salon ve yatak odasından oluşuyor ve o döneme ait yaşam kültürünü yansıtıyor.

Salonda ahşap bir dolap, duvar saati, gaz lambası, masa takımı ve Frunze’nin kullandığı yemek tabağı yer alıyor. 

Yatak odasında ise bir ahşap çalışma masası ile yastıkları ile birlikte bir karyola bulunuyor.

-Mikhail Vassilievich Frunze’nin Hayatı

Frunze doğum yerinin Pişpek olmasını fırsata çevirmiş biri.

İlkokul-lise eğitimini Pişpek ve Almaata’da tamamlayan Frunze Kırgız ve Kazak halklarının yaşam ve kültürünü çok iyi öğrenmiş.

Yüksek öğrenimini tamamlamak için St. Petersburg’da Politeknik Enstitüsü’ne gitmiş ancak okurken Marksistlerin tesirinde kalmış ve okulu bırakıp 19 yaşında Bolşevik Partisi’ne katılmış ve hitabet yeteneği sayesinde partide hızla yükselmiş.

1906 yılında Lenin ile bizzat görüşmüş. 1907 yılında çarlık karşıtı faaliyetleri sebebiyle Sibirya’ya sürgün edilmiş.

10 sene sonra sürgünden kaçmayı başaran Frunze önce siyasete atılmış. Daha sonra askeri alana geçmiş. Hitabet ve yönetim başarısı ile hızla yükselmiş.

1917 yılında Bolşevik Devrimi’nde Minsk ve Batı Cephesi Komutanı olarak devrimin zaferle sonuçlanmasında büyük rol oynamış.

-Mikhail Vassilievich Frunze ve Orta Asya

O tarihten itibaren de Bolşevikler devrime hem kaynak hem de asker sağlayacağını düşündükleri Orta Asya’ya önem vermeye başlamışlar. 

Bolşevikler bağımsızlık ilan eden Türkistan’daki isyana karşı başarılı olamayınca Lenin’in emri ile 1919 yılında Türkistan’ın fethi için Doğu Cephesi Komutanlığına getirilmiş. 

General Mikhail Vassilievich Frunze burada değişik bir taktik uygulayarak bölgenin dilini bilen ve daha eğitimli olan sadık tatarları getirip ön plana çıkarmış.

Onları kullanarak bölgenin ileri gelenlerini kendi tarafına çekmeyi karşı çıkanları ise etkisiz hale getirmeyi başarmış.

Yerli halkı da yanına çekmiş. Savaşçıları kendi ordusunda görevlendirmiş. Böylece daha çok Türk’ü Türk’e savaştırma politikası tutmuş.

İşin ilginci kurduğu Türkistan Yüksek İcra Komitesi ile bölgeyi yönetirken komitede bir tane Türk’e yer vermemiş.

Bu görevi 4 yıl yürütmüş ve Orta Asya’yı SSCB yönetimine dahil edip komünizmi getirmiş. Buradan topladığı ganimetleri de Moskova’ya göndermiş.

Bazı söylentilere göre 1920-1930 yılları arasında devrimin devamı için gereken para desteği bu ganimetlerden sağlanmış.

1925 yılında ise Moskova’da talihsiz bir ameliyat sırasında hayatını kaybetmiş. Kırgızlar hala bu ameliyatın suikast olduğuna inanıyor. Kızıl Meydan’da Lenin Mozolesinin arkasında toprağa verilmiş.

-Mikhail Vassilievich Frunze Türkiye Cumhuriyeti İlişkileri

Orta Asya’da bunlar olurken Frunze, Lenin’in özel talimatıyla 1921 yılında Sovyet delegasyonunun başı olarak olarak Ankara’yı ziyaret etmiş.

Mustafa Kemal Atatürk ile samimi olan Frunze savaş cepheleri gezmiş, TBMM’ye hitap etmiş ve Sovyetler Birliği ile Türkiye arasında bir işbirliği anlaşması imzalamış. Yani o dönemde iki ülke arası iyi ilişkiler kurmak için elinden geleni yapmış.

1928 yılında Taksim Meydanı’nda yaptırılan anıtta, Kurtuluş Savaşı için Türkiye’ye yardım eden Sovyetler Birliği’ne hürmeten Mikhail Vassilievich Frunze de tasvir edilmiş. 

Müzede dikkatimi çeken diğer bir konu da Frunze’nin büyük oğlu Timur. O da babası gibi askerliği seçmiş ve çok iyi bir pilot olmuş. 2. Dünya Savaşı’nda Almanlara karşı göstermiş olduğu yararlılıktan dolayı da bugün babası gibi bir Sovyet Kahramanı olarak anılıyor. 

Değerlendirme

Benim buraya gelmemin sebebi Taksim Anıtı’nda tasvir edilecek kadar önemli görülen söz konusu şahsiyetin kim olduğunu yerinde görmekti. Frunze’yi tanımak için müze oldukça önemli. Tek sıkıntı hala çoğu parçada sadece Rusça ve Kırgızca kullanılması.

Bişkek ve çevresi ile ilgili diğer yazılarımız için Bişkek Gezi Rehberi‘ne, daha geniş planlama için Kırgızistan Gezi Rehberi‘ne bakmayı unutmayın. Sağlıcakla Kalın.