Kış Ortasında Bişkek Gezisi

Kış Ortasında Bişkek Gezisi yapma fikri kesinlikle ama kesinlikle Kırgızistan ile ilgiliydi. Çünkü benim esas merak ettiğim kış ortasında Tanrı Dağları’nın, Issık Gölü’nün nasıl göründüğünü ve atalarımızın o soğukta nasıl yaşadığını yerinde görmekti. 

İşte bu amaca ulaşmak için başkent Bişkek, bugün Kırgızistan’a tek giriş noktası. Yani Bişkek aslında Kırgızistan gezisi için sadece bir geçiş durağı mahiyetindeydi.

Zaten gelirseniz göreceksiniz Bişkek tam bir SSCB şehir örneği. Geniş ızgara tipi bulvarlar, mermer yüzlü kamu binaları, soyut heykeller ve komünist tarzı eski tip kamu lojmanları ile tam bir soğukluk örneği. 

Ancak göçler, sürgünler, savaşlar derken çok değişik kültürlerin harmanlanmış halini görüyorsunuz burada. 100 çeşit millet yaşıyor bugün Bişkek’te. Hakim sınıf tabii ki Kırgızlar.

Kırgızlar sıcak ve dost insanlar. Özellikle kırsalda bunu net olarak hissediyorsunuz. 1991 yılından sonra geçmişleri ile barışık şekilde şehri sıcaklaştırmak için ellerinden geleni yapsalar da bu iş sonuçta bir para işi. 

Güzel haber ise şu. Başta Türkiye olmak üzere bölgeye ciddi bir yatırım isteği var ve bu hızlı gelişimi yerinde görebiliyorsunuz.

Şimdi ben de sizlere yürüyerek gezdiğim, gündüzünü gecesini yaşadığım, kültürünü anlamaya çalıştığım bu şehri deneyimlerim çerçevesinde tavsiyelerim ile birlikte aktarmaya çalışacağım.

Kırgızistan’da para birimi Kırgızistan Somu (KGS). Burada ödeyeceğiniz her 1 Kırgız Somu (KGS) = 0,084 TL (2019). Hesaplarınızı bu değere göre yapabilirsiniz.

Bişkek Gezisi

Bişkek’in Tarihi

1825 yılında Khokand Hanlığınca İpek Yolu kervanlarını kontrol etmek amacıyla bugün şehrin olduğu yere bir kale yapılmış. Kaleye de “Pişpek” ismi verilmiş.

1868 yılında bölgeyi ele geçiren Ruslar bu kaleyi yıkıp buraya “Pishpek” adı altında bir Rus yerleşimi kurmuş. 1877 yılından itibaren de Rus hükumeti Rus köylülerinin buraya yerleşmesini teşvik etmiş.

1925 yılında Rus-Türkistan’ında Karapağır Özerk Oblastı’nın başkenti olmuş.  

1926 yılında ise Sovyetler Birliği Komünist Partisi tarafından şehrin adı Bolşevik askeri lider Frunze’nin doğum yeri olduğu için Frunze yapılmış. 

1936 yılında şehir Kırgız Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin başkenti olmuş.

1991 yılında Kırgızistan bağımsız olunca Kırgızistan parlamentosu başkentin adını “Bişkek” olarak değiştirmiş. Bu dönemde şehirde çoğunluk Ruslardaymış. Göçler nedeniyle bugün bu oran % 8 seviyesine kadar düşmüş.

Bişkek’te Dikkatimi Çekenler

-Güzeller

Şehir insana soğuk gelse de dikkatimi çeken güzellikleri de var bu şehrin.

Hala eğitim boşluğu nedeniyle konuşamasalar da sizi çok iyi anlıyorlar. Rahatlıkla TÜRKÇE konuşabilirsiniz. Hatta zorlayın. Onlar da konuşmak Rusça’dan kurtulmak için çabalıyor zaten.

Özellikle akşam iş çıkışı saatinde etrafa bakarsanız erkek kadın genç yaşlı fark etmez herkesin elinde birer demet çiçek göreceksiniz. Adettenmiş burada. Herkes eve giderken mutlaka çiçek götürürmüş. Bakın bu çok hoşuma gitti.

Bu medeniyeti trafikte de gördüm. Burada bile yaya geçitlerinde yol kenarına geldiğiniz anda karşılıklı arabalar duruyor. Biz ise hala yaya geçidinde ölüyoruz.

Bir diğer olayı da dillere destan çok renkli gece hayatı. Gerçekten herkesi bir daha buraya getirir cinsten. Ben de oturdum yaşadıklarıma istinaden bu konuyu ayrıca kaleme aldım. Yazımın devamında ayrıntılar var zaten.

Şehrin kırsalı çok güzel. Özellikle de Tanrı Dağları’nın Bişkek’e kadar uzanan Ala-Too Dağları eteklerinde kaçacak o kadar çok yer var ki.

O şahane kırsal yemekleri de etkiliyor tabii ki özellikle et yemeklerinin tatları inanılmaz. Şimdiye kadar çok yer gezdim ancak en güzel etleri Bişkek’te yedim. Hem de çok ucuza…

Ucuz dedik ya aklıma geldi gram petrol çıkmayan ülkenin başkentinde benzin fiyatları..ülkemizin yarısı kadar.

-Kötüler

Gördüğüm kötü şeyler de var tabii ki;

Genelleştirmek istemiyorum ama Taksi şoförleri İstanbul taksi şoförlerinden ders almış gibi. İnsan kazıklamayı çok seviyorlar.

Polislerden uzak durun. Genel olarak rüşvet almaya çok meyilliler. Bu nedenle araba kiralamayın.

Bir de tuvalet olayı. Bu sadece Bişkek değil tüm Kırgızistan’da geçerli. Malesef tuvalet kültürleri yok. Öğrenmeye niyetleri de yok. Bence önce tuvaletlere kapı yaptırarak ya da bölümleri ayırarak başlayabilirler.

Bişkek Ulaşım Sistemi çok kolay bir sistem çünkü marshrutkalar, belediye otobüsleri ve taksiler dışında başka bir araç yok.  

Tüm sistemleri birbirini rahatlatacak şekilde bütünlemeye çalışmışlar. Şehri rahat gezebilmek için Bişkek Ulaşım Sistemi hakkında bilgi sahibi olmak şart.

Şehirde neredeyse her türlü aracı kullandım. Bu nedenle bu konuyu geniş şekilde ele alıp ayrı bir yazı hazırladım.

Manas Uluslararası Havalimanı (FRU)’ndan Şehir Merkezine Ulaşım ve Bişkek Ulaşım Sistemi ile ilgili detaylı tüm fotoğraf ve bilgileri Bişkek Ulaşım Sistemi başlıklı yazımızda okuyabilirsiniz.

Bişkek Gezilecek Yerler

-Zafer Meydanı (Жеңиш аянты)

Burası insanların keyifle zaman geçirdikleri bir mekan. Tsum Alışveriş Merkezi’nin hemen kuzeyinde bulunuyor. 

Tam ortasında Kırgızistan’ın bağımsızlığını simgeleyen üç sütunlu Zafer Meydanı (Жеңиш аянты) var. Anıtın tam ortasında savaşta ölen Kırgızların anısına sürekli yanan bir ateş bulunuyor. Bu ateşin özelliği şimdiye kadar hiç sönmemiş olması.  Yeni evliler davetlilerle birlikte fotoğraf çekilmek için bu meydana geliyorlar, bu yerel bir gelenekmiş.

-A.Maldybaev Opera ve Balo Binası

Bişkek’in simge yapılarından biri. Sovyet dönemine ait bir sanat eseri. Girişi 8 sütunlu olan yapı 100 yıl önce inşa edilmiş.

Fiyatlar uygun, başka nerede 7 $ ödeyerek bale izleyebilirsiniz ki…Gerek yerli gerekse yabancı birçok sanatçı Opera ve Bale için burayı tercih ediyor takip ederseniz güzel programları yakalayabilirsiniz.

Opera ve Balo Binası’nın hemen karşısında Kırgızistan balesinin önemli dansçısı Cholponbek Bazarbaev (1949-2002)’in 2011 yılında heykeltıraş Marat Ogobaev tarafından inşa edilen heykeli var.

Adres:167 Usup Abdrahmanov St, Bishkek, Kırgızistan Tel: +996 312 621 619

-Meşe Parkı (Эмен паркы)

Güzel bir park. Farklı heykeltıraşların eserlerinin sergilendiği bir açık hava heykel müzesi de demek mümkün burası için. İçerisinde tarihi binalar ve çok sayıda heykel var. Sincapları da oynarken görebiliyorsunuz.

Kırmızı Muhafızlar Anıtı (Мемориал Красногвардейцам) Sovyet Kızıl Ordusu adına yapılmış olan bir anıt. Kırmızı cilalı granitten yapılan ve dikilitaşa benzeyen anıt 1957 yılında mimar I. Lublinsky tarafından inşa edilmiş. 11 m yüksekliğindeki anıtın en üstünde bronz bir çelenk ile çerçevelenen orak ve çekiç var. Üzerindeki granit plakada 1918 yılında başlayan karşı-devrimcilerin ayaklanmasında  ölen Pishpek Alayı’nın 43 kızıl muhafızının isimleri var.

Kurmanzhan Datka, “Güney Kraliçesi” olarak da bilinen Alai Çarlığı’nın lideri (1811-1 Şubat 1907). Çarlık Rusya zamanında direnişin gereksizliğini kabul edip rejimi benimseyip halkını Rus egemenliğini kabul etmeye ikna etmiş. Alai Çarlığı’nın Çarlık Rusyasına katılmasını sağlamış. Karşılığında da para yardımı almış. Benim anlamadığım şey böyle biri nasıl kahraman olarak görülüyor. Gerçekten ilginç..

Adres:257 Tynystanov St, Bishkek, Kırgızistan 

–Kırgız Devlet Tarihi Müzesi

Müze, Ala Too Meydanı ile Kırgızistan Parlamentosu arasında bulunuyor. Kapsam geçmişi M.V. Frunze’ye kadar dayanıyor. 1984 yılında Lenin Müzesi olarak hizmete giren müze, 1991 yılında bağımsızlık kazanılınca Kırgız Devlet Tarih Müzesi’ne dönüştürülmüş. Orta Asya’daki en büyük müzelerden biri. Tabii ki içeride SSCB dönemine ait eserler, arşivler ve sergiler yer aldığından Kırgız tarihi zayıf kalmış.

Bu nedenle geniş kapsamlı bir donatım ve onarım çalışması başlatılmış. Kırgız halkının tarihini, kültürünü, hayatını, geleneklerini yansıtan koleksiyonların ön plana çıkarılması için yapılan çalışma devam ettiğinden müzeyi ziyaret edemedik ancak 2020 yılında açılacağı söyleniyor. 

Çalışma saatleri: 09.30-17:00  Kişi başı ücret 150 Som

Adres: Chuy Ave, Bishkek, Kırgızistan, Tel: 996 (312) 62-61-02, 62-60-85

—Vladimir Lenin Heykeli

Binanın hemen arka tarafında ise defalarca sökülmesi gündeme gelen Kırgızistan Parlamentosu’na bakan ünlü Vladimir Lenin Heykeli var. 

Aslında Bişkek, SSCB anıtlarının hala durduğu eski SSCB sınırları içerisinde kalan az sayıdaki şehirlerden biri.  Bunun nedeni Kırgızların tarihlerini olduğu gibi kabul etmeleri. Övünmüyorlar ancak yaşanılanların da inkar edilemeyeceğini düşünüyorlar.

Bronzdan yapılmış heykel başlangıçta tarih müzesinin önündeymiş. 1992 yılında ise müzenin arkasına konmuş.

–Manas Heykeli

Eskiden binanın ön tarafında Vladimir Lenin Heykeli’nin olduğu yere 1992 yılında Manas Heykeli inşa edilmiş. 

Heykel Kırgız kültürünün önemli değerlerinden Müslüman Kırgızlarla Putperest Kalmuklar arasındaki mücadeleleri anlatan Manas Destanı’nı simgeliyor. 

Bu anıt artık gençlerin ve turistlerin de buluşma noktası olmuş durumda. 

Hemen burada 1 bayrak kulesi ve 2 nöbetçi kulübesi var. 

Kırgız askerler saat başlarında nöbet devir teslim töreni de yapılıyor. Mutlaka seyredip fotoğraf çekmenizi ya da kaydetmenizi öneririm. 

-Ala Too Meydanı

Şehrin ana meydanı. İnsanların çoluk çocuk gelip gezdiği eğlendiği bir alan. Kırgızistan’ın Sovyetler Birliği’nden bağımsızlığının 60. yıl dönümü vesilesiyle 1984 yılında inşa edilmiş. Her ne kadar heykeller ile alanı kapatmaya ya da sıcaklaştırmaya çalışsalar da bence pek olmamış. Yine de SSCB’nin o soğukluğu burada hissediliyor.

-Panfilov Parkı 

Park, Bişkek Spartak Stadyumu ile Kırgız Devlet Tarihi Müzesi arasında bulunuyor. 

Parka adını veren Tümgeneral Ivan Panfilov (1893-1941)’un parkın bir köşesinde heykeli bulunuyor. Panfilov gerek Orta Asya karşı direnişinin kırılması gerekse Almanların 2. Dünya Savaşı’nda Moskova’ya ilerleyişinin durdurulmasında önemli bir rol oynadığı için bir Sovyet Kahramanı olarak görülüyor.  

Farklı heykeltıraşların eserlerinin sergilendiği bir açık hava heykel müzesi de demek mümkün burası için. Bu heykellerin arasında Atatürk büstü de var. Genel olarak buraya gençlerin buluştuğu park da diyebilirim. 

Kişi başı ücret 150 Som karşılığında burada bulunan dönme dolaba binerek şehri tepeden görebilirsiniz. .

Parkın Chuy Bulvarına bakan sağ köşesinde Halkların Dostluğu Anıtı (Элдер Достугу эстелиги)  Sovyet anıtsal sanatının muhteşem bir örneği ve geçmiş dönemin sembollerinden biri.

Anıt, 1974 yılında Kırgızistan’ın Rusya’ya gönüllü katılışının 100. yıl dönümü onuruna açılmış. 2 uzun beyaz mermer direk Rus ve Kırgız halkının yıkılmaz dostluk bağlarını ifade ediyormuş.

Park 10:00-23:00 saatleri arasında açık.

Adres:257 Tynystanov St, Bishkek, Kırgızistan Tel:+996 771 513 599

-Cogorku Keneş 

Gördüğünüz bina aslında Kırgızistan Komünist Parti karargahı olarak hizmete açılmış. Bugün ise Kırgızistan Cumhurbaşkanlığı ve Kırgızistan Milli Meclis Binası olarak hizmet veriyor. Halk arasında Beyaz Saray da deniyor. Devlet Başkanı burada ikamet ediyor.

Yani anlayacağınız Kırgızistan’da devrim olacaksa işte burada oluyor. Fotoğraf çekecekseniz geçerken çekmeye çalışın durup direkt çekmeyin. 

Burası hafta sonu hariç 09:00-18:00 saatleri arasında ziyarete açık. İçeriye girebilmek için mutlaka içeriden birinden randevu ve izin kağıdı almanız şart. Ayrıca serbest kıyafetle girmek yasak.

Adres:257 Tynystanov St, Bishkek, Kırgızistan Tel:+996 772 640 445

Cogorku Keneş’in hemen ön tarafında Chuy Bulvarı’nın kenarında Cengiz Aytmatov’un halka açık standı var. 

Burada yazarın bir çok ünlü ve lider ile çekilmiş fotoğrafları var.  Bunlardan biri de Süleyman Demirel.

Standın hemen ilerisinde ise 2010 Nisan Devrim Anıtı var. Bu anıt 2010 Nisan ayında çıkan yönetime karşım ayaklanmada ölenler anısına yapılmış. Olay üzücü olsa da, bu anıtta olduğu gibi siyah-beyaz mücadelesi hep var olmuş.

–Kırgızistan Cumhuriyeti Hükumet Binası

Ülkenin anayasasına göre, Kırgızistan Cumhuriyeti egemen, demokratik, yasal, laik, üniter, sosyal bir devlet. Yürütme ise arkamda görmüş olduğunuz binada sağlanıyor. Yürütme yetkisi bizdeki gibi Kırgız Cumhuriyeti Hükumeti’ne bağlı bakanlıklar, devlet komiteleri, idari bölümler, yerel devlet idaresi ile yürütülüyor.

1991 yılında bağımsızlık ilan edildiğinde Cogorku Keneş (Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңеши) burada kurulmuş. 2010 yılında yapılan devrimden sonra ise Cogorku Keneş bugünkü Beyaz Saray’a taşınırken bu bina Kırgız Cumhuriyeti Hükumeti’ne tahsis edilmiş.

Bina, Kırgız Devlet Tarihi Müzesi (Киргизский государственный исторический музей)’nin hemen arka tarafında yer alıyor. O meşhur Lenin Heykeli de tam olarak Kırgızistan Cumhuriyeti Hükumet Binası (Правительство Кыргызской Республики)’na bakıyor.

Burası hafta sonu hariç 08:30-17:30 saatleri arasında ziyarete açık. İçeriye girebilmek için mutlaka içeriden birinden randevu ve izin kağıdı almanız şart. Ayrıca serbest kıyafetle girmek yasak.

Adres: Abdumomunov St, Bishkek, Kırgızistan Tel:+996 771 557 776

-Mikhail Vassilievich Frunze Müzesi

Başkent Bişkek’te gezilmesi gereken önemli noktalardan biri de ünlü Kızıl Ordu’nun kurucusu Mikhail Vassilievich Frunze Müzesi. 

Zaman zaman gündeme gelen İstanbul’da Taksim Meydanı’nda yer alan Cumhuriyet Anıtı’nda Atatürk’ün arkasında heykeli bulunan Rus Generallerinden biri o. Açıkçası ben çok merak ettiğim için özel zaman ayırdım.

Sovyet Devrim tarihinde Frunze’nin önemi çok büyük. O kadar ki aslen Kırgızistan doğumlu olduğundan ölümünden sonra 1926 yılında Pişpek’in adı bile Frunze olarak değiştirilmiş. Kendisi Orta Asya’ya komünizmi getiren kişi olarak biliniyor.  Diğer taraftan ise aynı kişi Türkistan’ın SSCB’ye ilhakı sürecinde verdiği katliam emirleri ile de meşhur. Bu da Kırgızlar için değişik bir çelişki zaten.

Mikhail Vassilievich Frunze Müzesi’ne Ulaşım, Mikhail Vassilievich Frunze Müzesi Giriş Ücreti ve Çalışma Saatleri, Mikhail Vassilievich Frunze Müzesi, Mikhail Vassilievich Frunze Evi, Mikhail Vassilievich Frunze’nin Hayatı, Mikhail Vassilievich Frunze ve Orta Asya ve Mikhail Vassilievich Frunze Türkiye Cumhuriyeti İlişkileri ile ilgili tüm bilgi ve fotoğrafları Mikhail Vassilievich Frunze Müzesi başlıklı yazımızda bulabilirsiniz.

-Oş Pazarı (Osh Bazaar)

Burada gıdadan giyime her şeyi bulmak mümkün. Bu pazar için aynı zamanda şehrin de en büyük ve en eski halk pazarı demek mümkün.

Böyle ilginç bir yer için ayrı bir yazı kaleme aldık. 

Oş Pazarı’na Ulaşım ve Çalışma Saatleri ve Oş Pazarı ile ilgili tüm bilgi ve fotoğrafları Oş Pazarı (Osh Bazaar), Keyifli Bir Gezi başlıklı yazımızda bulabilirsiniz.

-Tokmok, Tarihi Balasagun Şehri ve Burana Kulesi

Başkentin 84 km doğusunda bulunan Tokmok, Tarihi Balasagun Şehri ve Burana Kulesi Kırgızistan’ın en önemli antik alanı olarak kabul ediliyor.

Tokmok’ta bulunan tarihi Balasagun Şehri aslında bir arkeolojik ve mimari müze kompleksi. Kapıda yazan İngilizce tanıtıma göre bunu Burana Kulesi Arkeolojik ve Mimari Müze Kompleksi olarak çevirmek mümkün.

UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde de yer alan bu müze kompleksi 10.-12. yy. döneminde İlk Türk İslam Devleti Karahanlılara başkentlik yapmış.

Tarihi Balasagun Şehri ve Burana Kulesi’ne Ulaşım, Burana Kulesi Arkeolojik ve Mimari Müze Kompleksi Giriş Ücreti ve Çalışma Saatleri, Tokmok (Токмок), Tarihi Balasagun Şehri, Burana Kulesi Arkeolojik ve Mimari Müze Kompleksi ile ilgili tüm bilgi ve fotoğrafları Tokmok, Tarihi Balasagun Şehri ve Burana Kulesi başlıklı yazımızda bulabilirsiniz.

–Ala-Archa Milli Parkı

Park, Ala-Archa Nehri’ni ve çevresini korumak ve gelecek nesillere bugünkü haliyle aktarabilmek amacıyla 1976 yılında oluşturulmuş. Tanrı Dağları eteklerinde bulunan ulusal nitelikteki park, Kırgızistan’daki en popüler park olarak görülüyor.

Tanrı Dağları’nın Kırgızistan sınırları içerisinde kalan bölümünün zirvesi kabul edilen 4895 m yükseklikteki Semionova Zirvesi de bu park bünyesinde bulunuyor.

Park bünyesinde çeşitli zorluk seviyelerinde yürüyüş parkurları var. Burada yürüyüş yapma imkanı bulursanız farklı manzaralara sahip pitoresk manzaralar göreceksiniz.

Ala-Archa Milli Parkı’na Ulaşım, Ala-Archa Milli Parkı Giriş Ücreti ve Çalışma Saatleri, Ala-Archa Milli Parkı, Trekking ve Dağcılık, Ala-Archa Nehri Vadisi ve Ala-Archa Milli Parkı’nda Nerede Kalınır? ile ilgili tüm bilgi ve fotoğrafları Ala-Archa Milli Parkı Gezisi başlıklı yazımızda bulabilirsiniz.

Üstelik bu fiyata basit de olsa kahvaltı da dahil. Personeli de gerçekten çok yardımcı. Tavsiye ediyorum.

Adres: 1 Gogol St, Bishkek 720021, Kırgızistan, Tel: +996 553 807 172

Alışveriş denince sanırım ilk olarak alışveriş merkezlerinden başlamam gerekiyor. Bişkek için yapısal olarak bizden 30 sene geride desem yalan olmaz. Bağımsızlıktan bu yana neredeyse 30 sene oldu ama bizdekilere benzer sadece mağaza değil insanları da buluşturan konseptsel alışveriş merkezleri ile daha yeni tanışıyorlar. Bu da tabii ki tüm Bişkeklileri özellikle de gençleri buraya çekiyor.

Bahsettiğim alışveriş merkezleri Chuy Bulvarı üzerinde karşı karşıya bulunan GUM Shopping Mall ve Tsum Alışveriş Merkezi. Bu iki kompleks Kırgızistan’ın en büyük alışveriş merkezleri. Bu merkezlerin içerisinde Türk ürünlerini satan bir çok mağazamız var. Zaten bu merkezleri Türk inşaat firmaları yapmış. 

Aynı pazarda inanılmaz fiyatlara baharat, sebze, meyve kuruları ya da kuruyemiş de satılıyor. Getirmeyi düşünürseniz aklınızda olsun.

Sanata meraklıysanız SSCB kültürünün olmazsa olmazlarından sokak ressamlarını Panfilov Parkı’nda bulabilirsiniz. Pazarlık dahilinde bavulunuza sığacak bir parça almayı da düşünebilirsiniz.