2 Kutbun Kaşif Gemisi Fram Müzesi (Fram Polarskip Museet)

2 Kutbun Kaşif Gemisi Fram Müzesi (Fram Polarskip Museet) buraya gelmeden önce görmek istediğim en önemli 2 müzeden biriydi. Biraz gezmeyi keşfetmeyi sevince bu işi yapan büyük kaşiflerin ve kullandıkları araçların da takipçisi oluyorsunuz tabii ki.

19. yüzyılın sonları ve 20 yüzyılın başları Norveçlilerin kutup bölgelerindeki keşifleri ile Dünya’ya iz bıraktığı yıllar olmuş. Dünya’nın en ünlü ahşap kutup gemisi olan Fram ise 2 kutupta da Norveç’in keşif çağına önemli katılımının bir sembolü kabul ediliyor. 

Fridtjof Nansen, Otto Sverdrup ve Roald Amundsen; Colin Archer tarafından tasarlanan ve inşa edilen bu muhteşem gemi ile hem Arktik hem de Antarktika’daki yeni alanları keşfetmişler. 

İşte bu nedenle bugün Norveç’te geminin bulunduğu müze aslında bir müzeden çok ulusal bir anıt olarak görülüyor ve Norveç’in en çok gezilen müzesi unvanına da sahip bulunuyor.

Küresel tarihi öneme sahip o ünlü keşif yolculuklarını adım adım görebiliyorsunuz.  Tabii ki takdirleri ile birlikte…

Ben de şimdi size bu müze ile ilgili detayları ve gezerken gördüklerimi aktarmaya çalışacağım.

Norveç para birimi Norveç Kronu (NOK). Burada ödeyeceğiniz her 1 Norveç Kronu (NOK) = 0,67 TL (2020). Hesaplarınızı bu değere göre yapabilirsiniz.

Fram Müzesi Gezisi

Fram Müzesi (Fram Polarskip Museet)’ne Ulaşım

Adres: Bygdøynesveien 36, 0286 Oslo, Norway Tel: +47 23 28 29 50

Int: https://frammuseum.no/

Burası ise müzeler yarım adası diyebileceğimiz Oslo’nun merkezine 5 km uzaklıkta bulunan Bygdøy semtinde yer alıyor. Buraya hem otobüs ile hem de feribotla gelmek mümkün.

-Otobüs

Buraya otobüs ile gelmek için merkezden Oslo Merkez İstasyonu (Oslo Sentralstasjon) Jernbanetorget Otobüs Durağı’ndan, Belediye Sarayı Rådhuset Durağı’ndan ya da Solli Plass Durağı’ndan 30 Numaralı Otobüs’e binip 20 dakika sonra son durak olan Bygdøynes Otobüs Durağı’nda inmelisiniz. Duraklar ve saatler vb. ayrıntılar için tıklayınız.

Tek yön otobüs bileti ücreti biletmatiklerden ya da satış noktalarından alırsanız 36 NOK, şoförden alırsanız 56 NOK. Oslo Pass sahibiyseniz ücret ödemiyorsunuz.

-Feribot

Buraya feribot ile gelmek için şehir merkezindeki iskelelerden denize baktığınızda en sağdaki iskeleden (Rådhusbrygge) feribota binip ikinci iskelede (Bygdøynes) inmelisiniz.

Feribot seferleri 08:55’de başlıyor. Tek yön feribot bileti 50 NOK, teknede alırsanız 60 NOK. Gidiş dönüş alırsanız 75 NOK. Oslo Pass Kartı ya da Günlük Kart sahibiyseniz ücret ödemiyorsunuz. İskeleler ve saatler vb. ayrıntılar için tıklayınız.

Yaklaşık 15 dakika süren bu yolculuktan sonra iskeleye geldiğinizde müzeyi karşınızda göreceksiniz.

-Geri Dönüş

Eğer yarımadadaki tüm müzeleri gezmek istiyorsanız Norveç Kültürel Tarih Müzesi (Norsk Folkemuseum) ve Viking Gemi Müzesi (Vikingskipshuset) girişi biraz da içeride 15 dakika yürüme mesafesinde yer aldığı için otobüsle gelmek daha kolay.

O yüzden size tavsiyem Bygdøy müzeler bölgesine gelecekseniz buraya otobüsle gelip sahildeki müzeleri gezdikten sonra botla dönmeniz. 

Bygdøynes-Rådhusbrygge son feribot seferi 18:40’da yapılıyor. Ancak bot için müthiş bir kuyruk olacağını belirtmeliyim.

Fram Müzesi (Fram Polarskip Museet) Giriş Ücreti ve Ziyaret Saatleri

Kişi başı giriş ücreti kişi başı 120 NOK. 5-16 yaş ücreti 50 NOK. Aile ücreti 240 NOK. Oslo Pass sahibiyseniz ücret ödemiyorsunuz.

Müzenin hemen karşısında Kon-Tiki Müzesi (Kon-Tiki Museet) bulunuyor ve kombine bilet alırsanız daha avantajlı oluyor. Düşünürseniz mutlaka bu seçeneği de yetkililere sorun.

Müzeyi 09:00-18:00 (Kışın 10:00-17:00) saatleri arasında gezebilirsiniz.

Eğer arabanız varsa müzenin otopark imkanı var. Saati 12 NOK.

Fram Müzesi (Fram Polarskip Museet)’nin Tarihi

Colin Archer tarafından Fridtjof Nansen’in keşif gezisi kapsamında Arktik Okyanusu’nda buzun ezici baskılarına dayanabilecek bir gemi olarak tasarlanan ve inşa edilen Fram, aynı zamanda Norveç’te kutup araştırması için özel olarak inşa edilmiş ilk gemi.

-Fram’ın İnşası

Geminin inşası için Norveç parlamentosu 280.000 NOK bağışta bulunmuş. Bazı zengin Norveçliler katkı yapmış. 

Sonuç olarak 800 ton yüklü bir deplasmana sahip, 39 m boyunda 11 m eninde bordası çift katlı meşeden yapılmış Fram, 1892 yılında Colin Archer’ın Larvik’teki tersanesinde denize indirilmiş.

Fram hem Arktik hem de Antarktika’daki yeni alanların  keşiflerinde çok önemli rol almış. Fridtjof Nansen ile 1893-96 yılları arasında Arktik Okyanusu keşfi, Otto Sverdrup ile 1898-1902 yılları arasında Grönland’ın kuzeyindeki kutup takımadaların ve Kanada’nın Nunavut bölgesi keşfi ve Roald Amundsen ile 1910-12 yılları arasında Güney Kutbu keşfi için kullanılmış.

1912 yılında Antarktika’dan dönen Fram, Amundsen’in keşif planları çerçevesinde önce Buenos Aires’te daha sonra Panama Kanalı’nda beklemiş. Ancak planlar Amundsen’in istediği gibi gitmeyince tropikal iklime uygun olmadığı için yer yer çürüyen Fram, 1914 yılında Oslo Fiyordu’nun girişinde Horten’de bir enkaz halinde demirlemiş.

-Müzenin İnşası

Yorgun gemi Birinci Dünya Savaşı’nın sonuna kadar burada çok sert rüzgar ve hava koşullarına maruz kalmış. Savaştan sonra kutup gemisini korumak için bir takım komiteler çalışmış ama sonuç alamamış.

Kaşif Otto Sverdrup keşif yaptığı geminin yok olmasına kıyamamış ve tüm prestijini kullanarak 1925 yılında Fram Komitesi Başkanlığına seçilmiş. Yıllarca komite üyeleri ve diğer kilit kişilerle birlikte yorulmadan mücadele etmiş ve 1929 yılında Fram’ı bir tersaneye, Sandefjord’daki Framnæs Mekaniske Verksted’e çektirmeyi başarmış.

Burada, Otto Sverdrup’un denetimi altında, gemi Norveçli bir armatör ve ayrıca Antarktika keşfine büyük ilgi duyan bir hayırsever olan Lars Christensen’in desteği ile onarılmış.

1930 yılına gelindiğinde Fram, Otto Sverdrup’un Grönland’ın kuzeybatısındaki adalara yaptığı sefer sırasında bulunduğu duruma geri getirilmiş. İşin ilginci Otto Sverdrup bunu gördükten sonra aynı yıl ölmüş.

1934 yılında Oslo Mimarlar Birliği, bahse konu onurlu gemi için bir bina tasarlamak üzere mimari bir yarışma düzenlemeyi teklif etmiş. Kabul gören teklif çerçevesinde 60 projenin katıldığı yarışı “Saga” adlı projesiyle mimar Bjarne Tøien kazanmış. 

1935 yılında Fram yeni evine gelmek için son yolculuğuna çıkıp Oslo’ya varmış ve bugünkü yerine demirlemiş. Kurulan sistem ile gemi güçlü bir elektrik motoruyla saniyede 1 cm çekilerek bugünkü yerine oturtulmuş.

Hemen akabinde de gemiyi çevreleyecek şekilde müzenin yapımına başlanmış. Müzenin yapımı için gemiye saygı duyan denizciler bugünün parasıyla 8.5 milyon NOK bağışlamış ve 1936 yılında Fram Müzesi nihayet açılmış. 

Törende Norveç Kralı Haakon VII ve Veliaht Prensi Olav ile tüm aile hazır bulunmuş. Bugün ise bu gemiye ülkede çok büyük saygı gösteriliyor ve bu nedenle Norveç’te ulusal bir anıt olarak görülüyor. 

Fram Müzesi (Fram Polarskip Museet)

Müzenin merkezinde kutup gemisi Fram bulunuyor. Ziyaretçiler gemiye ikinci kattan binebiliyor. Kabinlerde, salonlarda, kargo ambarında ve makine dairesinde gezilebiliyor. 

-Arktik Okyanusu Keşfi (1893-1896)

Fram ilk seferine 1893 yılı 24 Haziran tarihinde çıkmış. Bu seferde Fridtjof Nansen bilimsel sorumluluğu, Otto Sverdrup ise seyir sorumluluğunu almış. Kuzeye Norveç kıyılarına uğrayarak kuzeye doğru çıkılmış. Her uğranılan yerde halk personeli sevgiyle karşılamış. 

21 Temmuz 1893 tarihinde Fram, Norveç’in kuzey ucundaki Vardø’dan ayrılmış. Kuzeye doğru devam etmiş. 

22 Eylül 1893 tarihinde ilk buzul ile karşılaşılmış ve Fram buzulda kilitlenmiş. Bundan sonra Kuzey Kutbu ile Franz Josef Adaları arasında yüzlerce mil sürüklenmiş. Bu sürüklenme tam 3 yıl sürmüş.

Bu sürüklenme esnasında Nansen’in umduğu kadar kutba da yaklaşamamış. Kutba bu şekilde ulaşılamayacağı anlaşılınca Nansen ve Hjalmar Johansen 6 köpekli kızakları ile 14 Mart 1895 tarihinde gemiden ayrılmış, 9 Nisan 1895 tarihinde 86 ° 14 ‘̒N’ye kadar ilerlemiş ancak devam edemeyip geri dönmüşler. Gemi bu sırada buza sıkışmış olarak Franz Josef Adaları’na doğru sürüklenmeye devam etmiş. 16 Ekim 1895 tarihinde bir geminin kuzeyde ulaşabileceği en uzak nokta 85 ° 57 ‘N görülmüş.

Adalara vardıklarında kışı geçirmek üzere orada bir kulübe inşa etmişler. 06 Mayıs 1896 tarihinde Nansen ve personelin bir kısmı burayı terk edip sahil boyunca ilerleyerek Cape Flora’ya ulaşmış. Orada tesadüfen İngiliz kaşif F. G. Jackson ve ekibi ile karşılaşmışlar. Windward gemisi ile Norveç’e geri dönmüşler. 

Bu süreç boyunca buza sıkışmış Fram sürüklenmeye devam etmiş. Gemi, 13 Ağustos 1896 tarihinde Batı Svalbard’a vardığında buzdan kurtulmuş. 20 Ağustos tarihinde kaptan Otto Sverdrup gemisini Tromsø yakınlarındaki Skjervøy limanına güvenli bir şekilde getirmeyi başarmış.

Fram, 9 Eylül 1896 tarihinde kalkış limanı Oslo’ya çok değerli bilimsel bilgiler ile geri dönmeyi başarmış.

-Grönland’ın Kuzeyindeki Kutup Takımadalar ve Kanada’nın Nunavut Bölgesi Keşfi (1898-1902)

Fram’un Arktik Okyanusu’ndaki ilk başarılı yolculuğu popüler bir coşku dalgasına yol açmış ve Norveç halkının kutup keşiflerine olan ilgisini teşvik etmiş. Otto Sverdrup ve Fram, Arktik Okyanusu’ndaki sürüklenmeden döndükten 2 yıl sonra, 5 bilim adamı 10 mürettebat ile 23 Haziran 1898 tarihinde kuzeybatı Grönland’a doğru tekrar yola çıkmış. Zor buz koşulları onları Kanada ana karasının kuzeyindeki kutup adalarına götürmüş. Burada hem bilimsel araştırma hem de haritalama programı yürütmüşler. 

İlk kışı, Ellesmere Adası ile batı Grönland arasındaki Pirinç Boğazı’nın kuzey ucunda, Pim Adası yakınlarındaki  Fram Haven adını verdikleri bir koyda geçirmişler. Buz kuzeyde ilerlemeyi engellemiş. Bu süreçte Ellesmere Adası ve çevresini köpek kızağı seferleri ile araştırmışlar. 

1899 yazında buz hala kuzeye çıkışa izin vermeyince Sverdrup rotayı güneye çevirmiş ve araştırma yapmak üzere Jones Sound’a demirlemiş. 

1902 yılına kadar 3 kış Ellesmere Adası’nın güney kıyısında Harbour, Grise ve Goose Fiyordu’nda geçirilmiş. Bu sürede Ellesmere Adası, Amund Ringnes Adası, Ellef Ringnes Adası ve Axel Heiberg Adası araştırılmış. Güney Norveç’e eşit 200.000 km²’lik bilinmeyen arazinin tamamı incelenmiş.

Kuzey yönlü buz hala erimeyince dönüşe geçilmiş ve Fram, 18 Eylül 1902 tarihinde kalkış limanı Oslo’ya çok değerli bilimsel bilgiler ile geri dönmeyi başarmış.

Bu alanın çoğu yerinde hala o gün verilen adlar kullanılıyor. İşin ilginci Sverdrup döndüğünde keşfedilen yerlerin Norveç Kralı adına kayda geçirilmesi talep etmiş. Ancak anlaşılmaz şekilde Norveç hükumeti bunu kabul etmemiş. 

1925 yılında Kanada, sektör prensibi çerçevesinde Kanada’nın doğu ve batı sınırları ile Kuzey Kutbu arasındaki tüm arazilerin Kanada’ya ait olduğunu ilan etmiş. Norveç’te bu konu ile ilgili hiç bir resmi protesto olmamış. Bu olay bana gerçekten çok ilginç geldi.

-Güney Kutbu Keşfi (1910-1912)

–Kutup Yolunda

Fram üçüncü seferinde Kuzey Kutbu keşfi için talebi üzerine Roald Amundsen’e teslim edilmiş. Roald Amundsen de Fridtjof Nansen’in keşif gezisindeki gibi Fram ile Arktik Okyanusu’nda sürüklenerek Kuzey Kutbu’na ulaşmayı planlamış. Başlangıç noktası olarak da Bering Boğazı’nı düşünmüş ve yola çıkmış. Ancak Amerikalı kaşif Robert E. Peary’nin 6 Nisan 1909 tarihinde Kuzey Kutbu’na ulaştığı iddiasını duyunca yolu üzerinde bulunan daha önce kimsenin ulaşamadığı Güney Kutbu’nu denemeye karar vermiş. Kral Haakon’dan gerekli izni almış ama konunun yayılmaması için mürettebatından bile kararını gizli tutmak için büyük özen göstermiş, bu nedenle de tüm ayrıntılı planlamayı bizzat kendisi yapmak zorunda kalmış.

Gemiye yola çıkmadan önce 97 köpek, 400 kasa kurutulmuş balık, kayak ve kızak ekipmanları ve silah yüklenmiş. 

Fram, 10 Ağustos 1910 tarihinde Kristiansand’an üçüncü ve son keşif yolculuğuna çıkmış. Antarktika’dan önceki son durak olarak 6 Eylül 2010 tarihinde Madeira Adası’nda Funchal’a girmişler. 3 gün sonra ayrılmadan hemen önce, Amundsen mürettebatı planlarındaki değişiklik hakkında bilgilendirmiş. Mürettebat hiç karşı çıkmamış. Bu bilgi o sırada gemide olan Amundsen’in kardeşi Leon tarafından hem krala hem de ailelere hem de gazetelere Oslo’da iletilmiş. 

Bu sırada İngiliz Robert Falcon Scott ve 5 arkadaşı da Kaptan Campbell’in komutası altındaki Terra Nova Gemisi ile  Güney Kutbu yolundaymış. Ekip 12 Ekim 2010 tarihinde Melbourne’ye varmış. 

Fram 4 ay sonra 14 Ocak 1911 tarihinde 16 000 km yol yapıp Antartika’da Balinalar Körfezi’ne ulaştığında 97 olan gemideki köpek sayısı 116 olmuş. Gemi burada en kuzeye ulaşan gemi rekoruna (16 Ekim 1895 85 ° 57 ‘N) en güneye ulaşan gemi rekorunu (15 Ocak 1911 78°41′ S) da eklemiş. 

–Hazırlık

İngiliz Robert Falcon Scott ve ekibinin üssü Ross Adası’ndaymış. Böylece Amundsen ve ekibi üssünü Balinalar Körfezi’ne kurarak Güney Kutbu’na göre 96 km bir avantaj sağlamış. İnşa edilen ilk eve 28 Ocak 1911 tarihinde yerleşilmiş. Daha sonra inşa edilen müştemilatlar ile üs oluşturma çalışmaları başlamış. Bu üsse Framheim denmiş. 

4 Şubat 1912 tarihinde Kral Edward VII Land’ı araştırmak için doğuya gelen Terra Nova Gemisi’nindeki Scott ve ekibinin sürpriz ziyaretine tanık olmuşlar. Her iki grup bunun çok ilginç ve samimi bir karşılaşma olduğunu düşünmüş. Atlarla gelen İngilizler gördükleri köpek kızaklarından çok etkilenmişler.

Bu bir senelik süreçte Fram Buenos Aires’e yaptığı lojistik seferler ile üsse katkı sağlamaya devam etmiş. Amundsen’in planının önemli bir parçası, kutba giden rota boyunca depoların kurulmasıymış. İlk kızak seferi 10 Şubat 2012 tarihinde 80° S’de ilk depoyu kurmak üzere başlamış. Nisan ortasında kış mevsimine girmeden önce, 80 °, 81 ° ve 82 ° S’deki 3 depoda toplam 3 ton malzeme depolanmış. Framheim Üssü ise 9 kişi ve 115 köpek için uygun hale getirilmiş. 60 ton et kapasitesine ulaşılmış. Bahar beklenirken hazırlıklara devam edilmiş. Amundsen’in en büyük endişesi Scott’ın kendisinden önce yola çıkması ve varsa motorlu kızaklarla daha fazla mesafe almasıymış.  

–Kutbun Keşfi

Kış tam olarak bitmeden güneşin gözüktüğü ilk gün 8 Eylül 1912 tarihinde sefere başlanmış. Hava açık olmasına rağmen -55 ° C’yi görmüşler. Hem köpeklerde hem ekipte donmalar başlayınca geri dönmüşler. 

20 Ekim 1912 tarihinde Amundsen ve 4 arkadaşı her biri 13 köpek tarafından çekilen 4 kızakla tekrar yola çıkmış. Ekip kalan 17 köpek ile 14 Aralık 1911 tarihinde Güney Kutbu’na ulaşmayı başarmış. Burada 3 gün geçirmişler. 18 Ekim 1911 tarihinde dönememe ihtimallerine karşı Güney Kutbu’na Scott ve ekibi gelirse bulsun diye bir Norveç Bayrağı ve 1 çadır bırakmışlar.

Çadıra da Kral Haakon’a hedefe ulaştıklarının yazılı olduğu bir mektup. Bir mektubu da bu mektubu krala ulaştırması için Scott ve ekibine yazmışlar. 

Scott ve ekibi 17 Ocak 1912 tarihinde kutba ulaştığında Norveç Bayrağı ve çadırını görmüş ama malesef dönüş yolunda ölmüşler.

Amundsen ve ekibi, toplam 99 gün ve 3000 km’lik bir yolculuktan sonra 26 Ocak 1913 tarihinde Framheim’a 2 kızak ve 11 köpekle geri dönmüş. Fram ise 16 Temmuz 1914 tarihinde Horten’e geri dönmüş. 

Fram Müzesi (Fram Polarskip Museet)’nden Ne Alınır?

Müzenin hediyelik eşya bölümünde çok güzel hediyelik ya da ev aksesuarları var. Norveç bu konuda gerçekten çok ileride ancak malesef burada her şey çok ama çok pahalı. 

Bu bölümü gezerken son derece kaliteli bir Norveç tişörtünü % 50 indirimli olduğu için 150 NOK karşılığında alabildik. Size de tavsiye ederim.

Değerlendirme