Slovenya çok küçük bir ülke olmasına rağmen bunun tam tersine bir şekilde Slovenya Mutfağı zengin bir mutfak kültürüne sahip.
Bunun en önemli sebebinin bu küçücük ülkenin tarihinde yer alan çevre ve yakın kültürlerin Slovenya’nın uluş devlet oluş sürecindeki etkileri olduğunu düşünüyorum.
Bu durumu kişisel gözlemlerime istinaden şu şekilde açıklayabilirim.
Slovenya ulus devlet bilincine 1900’lü yıllardan itibaren geçmiş ve halen de geçmeye çalışan çok fazla nüfusu olmayan bir ülke.
Ülkenin tarihine bakıldığında ise bu döneme kadar ülkenin kurulduğu coğrafyanın kuzey ve doğudan Habsburg Hanedanı’nın batıdan Venedik Cumhuriyeti’nin güneyden ve doğudan ise Osmanlı İmparatorluğu’nun yoğun geçiş etkisi altında olduğunu görebiliriz.
Osmanlı İmparatorluğu bölgeden çekildikten sonra ise bu etki Macar, Bosna ve Hırvat Mutfakları üzerinden devam etmiş.
Bugün tüm bu etkileri yemeklerin ya da tatlıların tadına baktığınızda bile gözlemleyebiliyor hatta biraz dikkat ederseniz Anadolu etkileşimlerini hissedebiliyorsunuz.
Bu girişten sonra genel olarak Slovenya Mutfağı’nın özelliklerinden de bahsetmek istiyorum.
Slovenya çok verimli topraklara, sık ormanlara, geniş meralara ve tertemiz çevreye sahip bir ülke. dolayısıyla kullanılan tüm malzemenin kalitesi de çok yüksek.
Mantar, patates, lahana, şalgam, orman meyveleri, et ve süt ürünleri yemek ve tatlıların ana malzemesini oluşturuyor. Küçücük ülkenin çok fazla bölgesel yemek ve tatlıları var.
Yine deniz ürünleri açısından da çok kısa bir sahil şeridine sahip olmasına rağmen oldukça zengin bir ülke. Bizden farklı olarak balıkları büyük küçük demeden kızartıyorlar. Diğer deniz mahsülleri ise talebinize göre ızgara veya kızarmış olarak servis ediliyor. Serviste de mutlaka uygun bir sos bulunuyor.
Diğer taraftan bu topraklar Doğu Avrupa’nın önemli bir şarap üretim merkezine de ev sahipliği yapıyor. Kendi bira markaları var ve tatları da çok güzel. Yani içki olarak da çok güzel tatlara sahipler.
İşte bu sinerji de ortaya çıkan ve sizlere servis edilen tüm ürünler bugün hem geçmişte buralarda hüküm sürmüş tarihi kültürlerin hem de yerel dokunuşların etkisini taşıyor.
Bu yemekleri yöresel bazda yiyebileceğiniz en güzel mekanlar Gostilna ile başlayan restoranlar. Buna mutlaka dikkat edin.
Bunun dışında Slovenler için yemeğin bir aile ya da arkadaş birleşmesi şeklinde algılandığını belirtmeliyim. Masalar genelde kalabalık muhabbet ise çok yoğun oluyor. Bu nedenle de yemeğe önden içki alarak başlayıp bayağı bir içtikten sonra ana yemeklere geçiyorlar.
Masada uzun uzun oturup çok güzel keyifli vakit geçiriyorlar. Eğer yan masada iseniz batı kültürünün aksine neredeyse kendinizi bile duyamıyor başta garip gelse de zamanla buna da alışıyorsunuz.
Yazımızın bundan sonraki kısmında tatmış olduğumuz yemek, tatlı ve içeceklerden bahsedip kişisel değerlendirmelerimize yer vereceğiz.
Slovenya Mutfağı ve Denemeniz Gereken Tatlar
Slovenya Yemekleri
-Börek (Burek)
Kahvaltılık olarak ülkede sevilen bir lezzet olan burek şubelerini tüm büyük şehirlerde görebilirsiniz. Bunlar aynı zamanda et ve tavuk döner de satıyorlar.
Kıymalı, patatesli, ıspanaklı, peynirli, tavuklu, elmalı gibi değişik çeşitlerini bulabileceğiniz börekler bizim böreklerimiz gibi.
Yalnız burada porsiyonlar çok büyük ve hamur işlerinde çok fazla peynir vb. malzeme kullandıklarından hamur da çok ağırlaşıyor, keyif vermiyor.
-Pecen Krompirjem
Yugoslavya bildiğiniz gibi aslında kumpirin ana vatanı. Bizdeki kumpirin adı da buralardan geliyor. Kumpir burada bizimkiler gibi bir atıştırmalık değil direkt bir yemek olarak görülüyor. Yine çoğu yemeğin yanında garnitür olarak da sunuluyor.
Siz de bölgeyi gezerseniz bunu fark edeceksiniz. Yalnız buradaki kumpirler bizimkiler kadar güzel değil. Çünkü patatesi tereyağ ve kaşar ile karıştırmıyorlar. Amerikan, italyan vb. bilmiyorlar. Sadece üzerine biraz salata biraz da peynir hatta fasulye koyuyorlar. Dolayısıyla tatsız tuzsuz bir şey oluyor.
-Mantar Çorbası (Gobova Juha)
Çok fazla çorba çeşidi ve sunumu olmakla birlikte mutfağın en öne çıkan çorbası yerli ürünlerin kullanıldığı mantar çorbası.
Çorbada yabani mantar, defne yaprağı, beyaz şarap, patates, soğan sarımsak ve tereyağı kullanılıyor.
Bu çorba restoranlarda çorba çanağı şeklinde yapılan ekmeklerin içerisinde servis ediliyor. Ülkemizde de bazı yerlerde benzer sunumlar görülüyor.
Çorba, içen herkes tarafından beğenilmekle birlikte gözlemlediğim kadarıyla ekmek ıslandığından ötürü yenmiyor ve geri götürülüyor. Neden böyle bir sunum tercih edildiğini pek anlayamadım.
-Geyik Etli Gulaş Çorbası (Divjacinski goloz)
Gulaş hepimizin bildiği gibi geyik eti kullanılan aslen Macar kültürüne ait bir yemek. Bazı yerlerde dana eti de kullanılıyor. Bazıları bunun çorba değil güveç olduğunu düşünüyor.
Çorbada kırmızı şarap, soğan ve domates salçası kullanılıyor. Mantar çorbası gibi çorba çanağı şeklinde yapılan ekmeklerin içerisinde servis ediliyor.
-Balık Çorbası (Ribja juha)
Deniz mahsülleri severler için çok güzel balık çorbası yapıyorlar. Çorbada neredeyse bildiğiniz tüm deniz mahsülleri de sunuluyor.
-Jota Çorbası ya da Güveci
Ülkede adını çok duyacağınız çorbalardan biri. Sosis, ekşi lahana, patates ve fasulye ana malzeme olarak kullanılıyor. H, patates, kereviz ve bezelye gibi sebzeler de güvece ekleniyor.
-Parmesanlı Dana Karpaçyo (Goveji carpaccio z parmezanom)
Yazımın başlangıcında belirttiğim gibi Slovenler yemeğe muhabbet eşliğinde içki ile başlıyor.
Bu nedenle de yemek öncesinde içkilerinin yanında mutlaka bir başlangıç tabağı oluyor. Bu tabak ise çoğunlukla karpaçyo ya füme et tabağı oluyor.
-Sloven Salatası
Salata anlayışları bizimkinden biraz farklı. Yemek yanında değil direkt yemek olarak yeniyor. Yani limon sıkılan bir salataları yok. Salatalar ıspanak, roka, pazı gibi yeşillikler ve üzerinde konulan ürünlerden oluşuyor. Söz konusu ürün ise salatanın adını belirliyor.
Salatalar keçi peyniri, Krainer Sosisi, tavuk göğsü, hindi eti, karides, fındık, armut, patates, yumurta, mısır, lahana, çeri domates ve yaban turbu kullanarak yapılıyor. Bazen üzerine bal bile dökülüyor. Yanlarında da ekmek veriliyor.
Tabii ki bunun dışında bizim salatalardan yemek isterseniz mozerella peynirli İtalyan, feta peynirli Yunan vb. salatalar ya da patates, domates ve fasulye salataları da servis ediliyor.
-Krainer Sosisi (Kranjska klobasa)
Tütsülenmiş bir sosis türü. Adını Avusturya’ya yakın tarihi Carniola bölgesinden almış. 1800’lü yıllardan itibaren var olduğu düşünülüyor.
İçeriğinde yüksek oranda domuz eti ile sarımsak ve karabiber var.
Hem restoranlarda ana yemek hem de sokak lezzetleri olarak tüketiliyor. Lahana turşusu, fasulye hardal, ekşi pancar ve kızarmış patates ile servis ediliyor.
-Kızarmış Dana Eti (Telecja pecenka)
Dana bifteği tas kebabı şeklinde et suyunda getiriyorlar. Gerçekten çok güzel bir yemek.
Yemeğin yanında bazı yerlerde kavrulmuş patates bazı yerlerde de Peynirli Struklji (Sirovi struklji) ile servis ediliyor. Ekmek yerine servis edilse de biz bunu yemeğe yakıştıramadık.
-Lyublyana Bifteği (Ljubljanski zrezek)
Tavuk, hindi veya domuz filetosundan yapılıyor. Şnitzelin içerisine isteğinize göre domuz ya da peynir koyuluyor. Pane halinde kızartılıyor. Bu yemeğe bence Gordon Blue da demek mümkün. Yemek kızarmış patates ile servis ediliyor.
-Viyana Bifteği (Dunajski zrezek)
Viyana tipi şnitzelin ülkedeki adı Viyana bifteği. Biftek kesinlikle dana etinden yapılıyor..
Viyana bifteği kızarmış patates ya da patates salatası ve limon ile servis ediliyor.
-Geyik Biftek (Presernov zrezek)
Geyik eti filetosundan yapılıyor. Mantar sosu, kroket ve Peynirli Struklji (Sirovi struklji) ile servis ediliyor.
Geyik eti bölgede makbul olduğu için tercih edilen de bir yemek. Biz şahsen bu yemeği beğendik.
-Acılı Tavuk Kanat (Perutnicke)
Tavuk kanat burada Slovenlerce de sevilen bir yemek ancak bizden farklı olarak acı sosa bulanmış Meksika usulü kanatlar seviliyor.
Restoranına bağlı olarak kg bazında satış da oluyor. Kızarmış patates ve acı sos ile servis ediliyor.
-Sloven Köftesi (Idrijski zlikrofi)
Adını Idrian Zlikrofi kasabasından almış. 1800’lü yıllardan itibaren var olduğu düşünülüyor.
İçerisinde et parçaları ve parçaların üzerinde de bizim bildiğimiz mantı var. Biz etli mantı yedik ancak bu mantının patateslisi de yapılıyor. Üzerinde gezdirilen sos ile sunuluyor.
Bu yemeği yediğimde ilk olarak bizim tas kebabı ile bizim mantının birleştirildiğini düşündüm. Bahse konu yemeğin Osmanlı ile buralara gelip dönüştürüldüğünü değerlendiriyorum. Yemeği herkesin beğeneceğini düşünüyorum.
-Karışık Izgara (Mesano meso)
Ülkede karışık ızgara tabağı alırsanız servis edilen ürünlerin çok büyük kısmının domuz eti kullanılan ürünler olduğunu bilmelisiniz. Tabii ki bize uygun harika karışık ızgara tabakları da var.
Bize uygun karışık tabaklara sadece Gostilna tipi restoranlarda ya da ülkede ulaşabileceğiniz Bosna ve Hırvat restoranlarında ulaşabilirsiniz.
Osmanlıdan buralara geldiği çok açık olan bu harika karışık ızgara tabaklarını sadece Gostilna tipi restoranlarda ya da ülkede ulaşabileceğiniz Bosna ve Hırvat restoranlarında yiyebilirsiniz.
-Trieste Soslu Kalamar (Lignji na zaru s trsasko)
Bu kalamar türü bebek kalamarların biraz büyükleri ile ızgara olarak sunuluyor. Kalamarın yanında yeşil Trieste Sosu ve İsviçre usulü patatesli pazı veriliyor.
Tek başına oldukça doyurucu olan bu tabakları seviyorsanız burada da sakın kaçırmayın.
-Tartar Soslu Kızarmış Kalamar (Ocvrti lignji s tatarsko)
Bu kalamar türü bizim bildiğimiz kızarmış halka kalamar olarak sunuluyor. Tabii ki bize göre doyurucu şekilde.
Kalamarın yanında ise tartar sosu ve kızarmış patates veriliyor.
-Kalamar Dolma (Polnjeni lignji)
Kalamarın içerine karides ve ahtapot konularak hazırlanan bir dolma çeşidi. Denenmesi gereken muhteşem bir tat.
Kalamar Dolma (Polnjeni lignji)
Prosciutto peyniri ile yapılan dolma Trieste Sosu ile servis ediliyor.
-Izgara Levrek ya da Çipura Fileto (File brancina ali orada na zaru)
Slovenya da biz çoğunlukla ızgara yaparken büyük balıklar da kızartılıyor.
Temizlenmiş flato balıklar İsviçre usulü patatesli pazı yatağında servis ediliyor. Balığın yanında Hollanda sosu ve kavrulmuş patates veriliyor.
-Kızarmış Sardalye (Sardelice)
Sardalye Slovenya’da da çok sevilen bir balık. Temizlenmiş sardalyalar İsviçre usulü patatesli pazı yatağında servis ediliyor. Balığın yanında Trieste Sos veriliyor. İsterseniz yukarıda bizim yaptığımız gibi balık tabağında alıp tüm deniz mahsullerinin tadına bakabilirsiniz.
-Pizza
Pizza konusunda ilginç bir durum söz konusu. Ülkenin batı bölümü yeme içme anlamında İtalyan Mutfağı etkisi altında ve bu mutfağın baş unsurunu pizza oluşturuyor.
Özellikle başkentte çok güzel pizza yiyebileceğiniz yerler mevcut. Yerel restoranlarda yerseniz çok güzel tatlar da yakalayabileceğinize eminim.
Diğer taraftan ülkenin Avusturya Macaristan etkisi altındaki doğu bölümünde yöresel pizza yapımında farklı bir tarz uygulanıyor.
Ülkenin doğu bölümünde pizza yediğimiz ünlü bir mekanda pizzaların ekmek hamuruyla yapılırken kullanılan tüm malzemelerinde pizzaya gömüldüğünü gördük.
Doğu Slovenya da çok sevilen ve tutulan bu tarz açıkçası bize çok ağır geldi. Zaten pizzayı yiyen herkesin yarısından sonra kalan pizzaları sonra evde yemek üzere paketlettiğini de gördük. Bu konuya da dikkatinizi çekmek isteriz.
Sloven Tatlıları
-Prekmurska Gibanica
Doğu Slovenya da Prekmurska bölgesinin yöresel tatlısı olarak kabul ediliyor. Yufka kullanılan çok katlı bir tatlı olan Prekmurska Gibanica’da elma, fındık ve kuru üzüm bulunuyor.
Tatlıyı yediğimde aklıma ilk gelen şey Avusturya tatlısı Apfel Strudel ile bizim baklavanın birleştirilmiş haliydi. Bence bu tatlı bile Osman İmparatorluğu’nun bölgedeki etkisini bize gösteriyor.
-Baklava
Sakın şaşırmayın. Özellikle Doğu Slovenya’da Baklava çok seviliyor. Hatta burada sadece Baklava dükkanı açmış Türkler bile var. Zaten ben yukarıda da belirttiğim gibi Prekmurska Gibanica tatlısının Apfel Strudel ile Baklavanın birleştirilmiş hali olduğunu düşünüyorum.
-Kremsnita
Bu tatlıya muhallebi kreması ile doldurulmuş tabakalı bir kek diyebiliriz. Ülkede Bled tatlısı olarak da biliniyor. Biz bu tatlıyı hem hafif hem de güzel bulduk.
Size bir tüyo. Bu tatlıyı kahvenizin yanında gölü seyrederken Bled Kalesi’nde deneyin. Bu tadı hayatınız boyunca unutmayacağınızdan eminim.
-Riklijeva rezina
Ülkede Bled Kalesi’nde yediğimiz ve oldukça beğendiğimiz ikinci tatlı. Bu tatlı da internette yazılanlara göre Kremsnita gibi top almaya aday bir tatlı.
Tereyağlı hamur katmanlarında vanilyalı krema ve kayısı kullanılıyor. Oluşum ise çikolata ile kaplanmış.
Tatlıyı ilk olarak Bled Sağlık Merkezi’nde çalışan İsviçreli şifacı Arnold Rikli (1823-1906)’nin misafirlerine sunduğu söyleniyor. Bu tatlıyı da kahvenizin yanında gölü seyrederken Bled Kalesi’nde deneyebilirsiniz.
-Peynirli Struklji (Sirovi struklji)
Tek başına ya da yemeklerde garnitür olarak kullanılan peynirli hamur rulosu. Açıkçası biz çok fazla beğenmedik. Etli yemeklerde garnitür olarak çok fazla kullanılmakla birlikte ağız tadımıza çok uygun olduğunu düşünmüyorum.
-Ballı Cevizli Struklji (Orehovi struklji z medom)
Peynirli yemek ya da yemek garnitürü olarak kullanılırken bu çeşit struklji daha çok tatlı olarak yeniyor. Cevizli, elmalı veya haşhaşlı olanlarını da görebilirsiniz. Üzerine pudra da koyuyorlar.
-Elmalı Turta (Jabolcni zavitek)
Aslen bir Avusturya tatlısı olan Apfel Strudel burada da farklı bir ad kullanılarak yerli tatlı olarak servis ediliyor. Tatlının yanında krema ve orman meyveleri de veriliyor.
Eskiden annelerimizin yaptığı elmalı çöreklere benzeyen bu tatlıyı denerseniz seveceğinizden eminim.
-Potica
İçerisinde çeşitli dolgu malzemeler bulunan küp gibi şekillendirilmiş kek tatlı diyebilirim.
Özellikle Ljublyana da çok tutulan bir tatlı. Bu nedenle sadece bu tatlının satıldığı dükkanlar var.
bölgenin ana tatlısıdır. En güzeli cevizli ve çikolatalı olandır. Bunun dışında çok farklı dolgu malzemeleri de kullanılmaktadır.
Özellikle kahvenin yanında harika gidiyor. Küçük gibi görünse de bir tanesi bir kişi için yeterli oluyor. Gereksiz pahalı bulsam da denemenizi tavsiye ederim.
Sloven İçkileri
Bira olarak ülkede içilen iki yerel bira var. İlki bir Ljublyana birası olan Union ve Lüretilen Lasko. İkisi de oldukça güzel biralar.
Şarap üretimi ise bu küçük ülke için oldukça ileri durumda. Ülkenin hem batısında hem de doğusunda kaliteli şaraplar üretiliyor. Özellikle Maribor ve çevresindeki bağlarda üretilen şaraplar oldukça kaliteli ve Doğu Avrupa’da da oldukça revaçta. Porto Douro Nehri ilişkisini burada Maribor Drava Nehri arasında görmek mümkün.
Doğal olarak restoranlarda inanılmaz bir şarap çeşitliliği var. Sizleri de çok fazla seçenek bekliyor.
Değerlendirme
Yazımda Slovenya Mutfağı kapsamında eğer gelirseniz karşılaşacağınız lezzetleri özetlemeye çalıştım. Gördüğüm kadarıyla Slovenya bir keyif ülkesi ve zenginlik ile birlikte gelen uzun uzun muhabbetli bir yemek anlayışları var.
Size burada düşen onlara katılıp burada bu keyfe ortak olmak. Yazının okuyan tüm gezginler için Slovenya Mutfağı özelinde sizlere çok yardımcı olacağını değerlendiriyorum. Slovenya ile ilgili diğer yazılara Slovenya Gezi Rehberi‘nden ulaşabilirsiniz. Sağlıcakla kalın.
Slovenya Mutfağı Slovenya Mutfağı Slovenya Mutfağı Slovenya Mutfağı Slovenya Mutfağı Slovenya Mutfağı Slovenya Mutfağı Slovenya Mutfağı Slovenya Mutfağı Slovenya Mutfağı Slovenya Mutfağı Slovenya Mutfağı Slovenya Mutfağı Slovenya Mutfağı
